آیا خواندن نماز در میان مردم ریا نیست؟

بسم الله الرحمن الرحیم

یکی از علت هایی که بعضی ها در نماز جماعت ادارات شرکت نمی کنند این است که می گویند می ترسیم ریا شود، ما از ریا می ترسیم، به نماز جماعت برویم رئیس ما، ما را می بیند، در آینده شاید بخواهد پستی به ما بدهد ما بخاطر خدا نماز نخواندیم، بعضی ها می گویند ما به مهمانی ها که می رویم نماز خودمان را در حضور دیگران نمی خوانیم می ترسیم ریا شود یا اگر از نماز ما تعریف کنند ما برمی گردیم به خانه و نماز خودمان را دوباره می خوانیم چون احتمال می دهیم ریا شده باشد. ملاک ریا چیست؟ ما دقیقا بدانیم چه کاری انجام بدهیم ریا می شود؟

جواب این است که اگر نماز در حضور دیگران ریا است پس خدا دستور به ریا داده است؟

چون فرموده است بروید نماز جماعت بخوانید، خب همه می بینند که من نماز خواندم، در حضور دیگران است، من ببینم تو نماز می خوانی، تو ببینی من نماز می خوانم، حتی در بین راه تا مسجد که می رویم بی نمازهای در خیابان هم می فهمند که می روم نماز بخوانم، آیا این ریا می شود؟ خدا دستور به ریا داده است؟ فرموده است اگر دو نفر باشند ثواب نماز 150 برابر، سه نفر باشند 600 برابر، چهار نفر باشند 1200 برابر، اگر بیش از ده نفر باشند جن و انس بخواهند ثواب نماز را بنویسند نمی توانند، پس خدا دستور به ریا نداده است. دو: فرموده است یک نماز جماعت در مسجد از چهل سال نماز فرادایی که در خانه باشد و کسی نبیند ثواب آن بیشتر است، خداوند اصلا در بعضی مواقع از کارهای آشکار تعریف و تمجید کرده است، اعوذ بالله من الشیطان الرجیم، الذین ینفقون أموالهم بالیل و النهار سراً و علانیةً، کسانی که انفاق می کنند در راه خدا شب و روز، آشکار و پنهان، خدا تعریف کرده است، پس چطور می شود که کار در حضور دیگران ریا باشد، پس امکان دارد عملی در حضور دیگران باشد ولی خالصانه باشد، یاران پیامبر وقتی توصیف می شوند در قرآن، اعوذ بالله من الشیطان الرجیم، محمدٌ رسول الله و الذین آمنوا معه أشداء علی الکفار رحماء بینهم تراهم رکّعاً سجّداً، می بینی آنها را در حالی که سجده می کنند و در حالی که رکوع می کنند، سوره مبارکه فتح آیه 29، پس عبادت و نماز دیگران و یاران پیامبر آشکار بوده است و دیگران می دیدند. ببینید ما ریا را تعریف کنیم، ببینیم ریا چیست، اخلاص چیست. ریا یک عمل قلبی است، در ظاهر مشخص نمی کند، گاهی اوقات من عملی انجام می دهم برای خودنمائی است، برای این که خودم را نشان بدهم، به این می گویند ریا، ولی گاهی اوقات من عملی انجام می دهم برای این که خدا را نشان بدهم، برای این که خوب نمائی کنم، برای این که خدانمائی کنم، به این می گویند اخلاص، ظاهر آن مثل یکدیگر است ولی باطن آن فرق می کند، اعلام می کنند یک جهزیه دختری را می خواهیم جور کنیم بازاری ها لطف کنند کمک کنند، نفر اول دست در جیب می کند یک میلیون تومان می دهد در حضور دیگران همه می بینند، اما نیت قلبی او این است که خوب نمائی کند، بازاری های دیگر هم نگاه کنند نفری یک میلیون بدهند جهزیه دختر خانم جور شود، نفر دوم دست در جیب می کند یک میلیون تومان می دهد ولی نیت قلبی او این است که بازاری ها من آدم خوبی هستم، اگر فردا چک من برگشت خورد با من مدارا کنید، پول دستی خواستم به من بدهید، خب این دومی ریا می شود، پس ریا عمل قلبی است، اگر عمل ما بخاطر خدا باشد نشان دادن آن اشکالی ندارد. یک قاعده ای خدمت شما عرض کنم، قاعده این است که در عبادات واجب اصل بر آشکار انجام دادن است مثل نمازهای واجب، مثل خمس، مثل زکات، دیگران ببینند، مگر این که دلیل خاصی باشد که انسان عمل خودش را در حضور دیگران انجام ندهد و در اعمال مستحبی و عبادات مستحبی مخفیانه انجام شود بهتر است، مگر این که دلیل قابل توجهی داشته باشد، مثلا پیامبر عزیز ما حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: صلاة الرجل تطوعاً حیث لایراه الناس تعدل صلاته علی أعین الناس خمساً و عشرین، نماز مستحبی که کسی ما را نبیند بیست و پنج برابر نماز مستحبی است که دیگران ببینند، در مستحبات بله مخفی کردن خوب است، در واجبات آشکار کردن خوب است. انگیزه هایی که باعث می شود انسان در حضور دیگران انجام بدهد، حالا نماز واجب خودش را یا نماز مستحب خودش را، چندتا را باهم بشماریم، یک: من نماز می خوانم و هدفم این است که دیگران را به یاد خدا بیندازم، آنها یاد خدا نمی کنند، من الان به اداره می روم نماز اول وقت می خوانم، وضو می گیرم، آستین های خودم را بالا زدم دیگران می بینند آنها هم به یاد خدا می افتند، آنها هم به نماز اول وقت تشویق می شوند، خیلی خوب است. دو: هدف من تصحیح قرائت نماز دیگران است، من نماز خودم را بلند می خوانم کسی که قرائت نماز او اشتباه است کنار من است، من می دانم، مخصوصا اینطور می خوانم تا غیر مستقیم نماز او صحیح شود، خب خیلی خوب است. سه: من نماز خودم را آشکار می خوانم، در حضور فرزندم می خوانم تا به او آموزش نماز بدهم، این هم خیلی خوب است. چهار: کسی است که خجالت می کشد، مثلا در محیط اداره ما از این که به نماز بیاید یا از تمسخر دیگران می ترسد، با نماز خواندن آشکار من جرأت پیدا می کند، شهید بزرگوار شهید چمران در دانشکده فنی دانشگاه تهران وقتی نمازخانه ای گذاشتند، محیط محیطِ مارکسیست بود روزانه چندبار می رفت نماز می خواند، ساعت های تفریحی، برای این که دانشجوها وقتی نگاه می کنند ببینند کسی داخل نمازخانه است آنها هم از تمسخر نترسند، جرأت پیدا کنند و آنها هم ابراز عقیده کنند و نماز خودشان را بخوانند، پس انسان با این انگیزه ها می تواند در حضور دیگران نماز بخواند و اشکالی ندارد. عبدالله بکیر می گوید از امام صادق علیه السلام پرسیدم کسی وارد نماز می شود نماز خودش را خوب می خواند، یجوّد صلاته، بعد مردم او را می بینند و انگیزه او این است که مردم جذب شوند مانند او خوب نماز بخوانند، آیا این کار او هوای نفس و ریا است؟ حضرت فرمودند قال هذا لیس من الریا، این ریا محسوب نمی شود، پس انگیزه اصلی ما در هنگام اقامه نماز این باشد که در نماز جماعت ها شرکت کنیم، دیگران هم به این عمل عبادی تشویق شوند.

 استاد رحیمیان