ارائه توسط ستاد اقامه نماز
نمازي كه در شب معراج از جانب پروردگار بر حضرت پيامبر(ص) واجب گشت، هر يک دو ركعت بود. هنگامی که پیامبر(ص) ديد مسلمانان آن دو رکعت را به صورت کامل ادا نمیکنند، به تعداد نمازها افزود؛ يعني به نمازهای ظهر، عصر و عشا دو رکعت افزود تا دو رکعت نخست آن را تکميل کند.[1]
حضرت آدم(ع) پس از پذيرفته شدن توبهاش، هنگام مغرب سه ركعت نماز خواند؛ يك ركعت برای كفاره گناه خودش و رکعت دیگر برای كفاره گناه حوا و يك ركعت نیز به شكرانه پذيرفته شدن توبهاش. حضرت پيامبر(ص) هنگامي كه هفت ركعت به نمازهاي يوميه افزود، يك ركعت به نماز مغرب افزود تا نماز مغرب مطابق نماز حضرت آدم(ع) باشد. خداوند نيز اين کار را تأييد فرمود.[2]
امام زين العابدين (ع) فرمود: "هنگام صبح فرشتگانِ روز برای آمدن و فرشتگانِ شب برای رفتن شتاب دارند. براي اين كه هم آيندگان نماز صبح را با حضرت رسول(ص) بگزارند و هم روندگان، پيامبر اين نماز را به صورت اصلي باقي نهاد و چيزي به آن نيفزود. معناي آيه "إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كانَ مَشْهُودا"[3] همين است. نماز صبح هم مشهود فرشتگانِ شب است كه مي‌روند و هم فرشتگانِ روز كه مي‌آيند. هم مسلمانان اين نماز را شاهدند و هم فرشتگان شب و هم فرشتگان روز. "[4]
امام رضا (ع) میفرماید: "شکسته شدن نماز در سفر از اين رو است كه نماز واجبي كه خداوند در آغاز بر آفريدگان مقرر فرمود، تنها ده ركعت بود. سپس پيامبر هفت ركعت ديگر به آن افزود. خداوند آن هفت ركعت را در سفر برداشت؛ زيرا سفر با رنج و مشقت همراه است. "[5]. البته نمازهای مسافر یازده رکعت است؛ زيرا نماز مغرب شکسته نشده است.
به دیگر سخن، شکسته شدن نمازهای چهار رکعتی در سفر و نيز لزوم افطار روزه براي مسافر، از "احکام امتنانی" خداوند است؛ زيرا غالباً مسافرت با دشواری‌هایی همراه است. خداوند برخی از احکام خویش را در سفر تخفیف داده تا بندگان در آسايش به سر برند. این حکمت اکنون نیز پا بر جا است؛ زيرا هر چند مسافرتها از گذشته آسانتر شده است، اينک نیز از خستگی و رنج تهی نیست.
در باره شکسته نشدن نماز مغرب، فضل بن شاذان از حضرت رضا (ع) روايت کرده است: "نماز مغرب در سفر کم نمیشود؛ زيرا يک بار قصر شده است. "[6] در توضيح اين سخن بايد گفت كه اصل هر نماز دو ركعت بود و پيامبر يک ركعت ديگر به آن افزود، مگر به نماز مغرب كه به آن يك ركعت اضافه کرد. بنابراين، خود اين يك ركعت شكسته است و از اين رو، در سفر کاسته نمي‌شود.[7]
[1]. فَفَرَضَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ أَصْلَ الصَّلَاةِ رَكْعَتَيْنِ ثُمَّ عَلِمَ رَسُولُ اللَّهِ أَنَّ الْعِبَادَ لَا يُؤَدُّونَ هَاتَيْنِ الرَّكْعَتَيْنِ بِتَمَامِ مَا أُمِرُوا بِهِ وَ كَمَالِهِ فَضَمَّ إِلَى الظُّهْرِ وَ الْعَصْرِ وَ الْعِشَاءِ الْآخِرَةِ رَكْعَتَيْنِ رَكْعَتَيْنِ لِيَكُونَ فِيهَا تَمَامُ الرَّكْعَتَيْنِ الْأُولَيَيْنِ. (عيون أخبار الرضا ، ج2، ص108؛ روح الله خمینی، سر الصلاة، ص35)
[2]. تهراني، اسرار الصلاة، ص288.
[3]. اسراء: 77.
[4]. المیزان، ج13، ص246.
[5]. فَإِنْ قَالَ فَلِمَ قُصِّرَتِ الصَّلَاةُ فِي السَّفَرِ قِيلَ لِأَنَّ الصَّلَاةَ الْمَفْرُوضَةَ أَوَّلًا إِنَّمَا هِيَ عَشْرُ رَكَعَاتٍ وَ السَّبْعُ إِنَّمَا زِيدَتْ عَلَيْهَا بَعْدُ فَخَفَّفَ اللَّهُ عَنْهُمْ تِلْكَ الزِّيَادَةَ لِمَوْضِعِ السَّفَرِ وَ تَعَبِهِ وَ نَصَبِهِ وَ اشْتِغَالِهِ بِأَمْرِ نَفْسِهِ وَ ظَعْنِهِ وَ إِقَامَتِهِ لِئَلَّا يَشْتَغِلَ عَمَّا لَا بُدَّ لَهُ مِنْ مَعِيشَةٍ رَحْمَةً مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ تَعَطُّفاً عَلَيْهِ إِلَّا صَلَاةَ الْمَغْرِبِ فَإِنَّهَا لَمْ تُقَصَّرْ لِأَنَّهَا صَلَاةٌ مَقْصُورَةٌ فِي الْأَصْلِ. (من لا یحضره الفقیه، ج2، ص137)
[6]. همان.
[7]. اسرار و شگفتی‌های نماز، ص126.
