خداوند برای پرورش شخصیت انسان ها دستوراتی بکار گرفته و اعمالی را واجب ساخته است که نماز یکی از این واجبات است، نماز زیباترین شکل بندگی و عبودیت است علاوه بر آیات و روایات بسیاری که درباره ی نماز وجود دارد رفتار انبیاء و اولیاء نیز دلیل بر اهمیت و جایگاه ویژه ی نماز دارد.
نماز، برترین سلوک معنوی روح و جان آدمی است که در صورت تحقق ظهور و بطون آن در تمام مراتب خود، به مثابه مرکبی رهوار سالک را تا نیل به اندیشه ای ناب و متعالی مدد می رساند و نمازگزار حقیقی،در این گذار روحانی، از مراتب و مقاماتی چون یقظه، توبه، تبتل، طهارت، ذکر، خشیت و معرفت محظوظ گشته، در سلوکی پویا به سرچشمه های حکمت و معرفت و اصل می گردد که ثمره ی آن، تنویر جان اندیشه و در پی آن، رشد ساحات فکری انسان و مظهر اسماء و صفات الهی شدن است.
نقش نماز در پیشگیری از انحرافات اجتماعی بسیار بالاست و این مطلب را جدا از این که به چشم در جامعه می توان ملاحظه کرد در منابع دینی و آثار ادبی نیز کاملا مشهود است.
دین اسلام مجموعه ای از اعتقادات، احکام و قوانین اخلاقی است. از دیدگاه اسلام، اخلاق جزیی از دین است و مبانی، اصول و روش های خود را از دین می گیرد. انسان دینی علاوه بر دارا بودن اعتقاد درست و عمل به احکام اسلامی، مزیّن به اخلاق و فرهنگ اسلامی می باشد؛ و انسان ها با عمل به دین می توانند در کسب معرفت های اخلاقی توفیقات لازم را به دست آورند.
امروزه، بسياري از روان شناسان و روان پزشكان در يافته اند كه دعا، نماز و داشتن ايمان محكم به دين؛ نگراني، تشويش، ياس، ترس و اضطراب را كه موجب بيش تر بيماري هاست بر طرف مي سازد.نماز صحيحي و مقبول قرار مي گيرد كه بتواند انسان را به سوي كمال و ترقي همه جانبه و معراج حقيقي سوق دهد.
بسیاری از مصائب فعلی دنیا ناشی از عدم بهره برداری از فضائل اخلاقی است. گر چه بسیاری از ما آدم ها در حرف دم از اخلاق و اصول اخلاقی می زنیم. اما در عمل به دلیل سستی اعتقادات و عدم تقوا و ایمان به آن عمل نمی کنیم. بنابراین شرط عمل به اخلاق، داشتن ایمان قوی به خداوند می باشد و یکی از معتبرترین راه های رسیدن به چنین ایمان و اعتقادی راز و نیاز و عبادت خداوند به وسیله نماز خواندن آن هم از روی خلوص می باشد. عبادت وا یمان واقعی تنها راه سعادت واقعی انسان ها است.
از نظر اسلام هر چه انسان در مراتب قرب به خدا بالاتر رود، به همان نسبت روحش تکامل مییابد. بالاترین مرتبه قرب آن جاست که انسان بین خود و خدا حائلی نمیبیند و توجهش از هر چه غیر اوست، منقطع میگردد و با تمام وجود، خود را وابسته به خدا میداند و درمییابد که هستی حقیقی از آن اوست. تنها راه رسیدن به قرب الهی، عبودیت و بندگی است؛ بدین معنا که انسان تنها یک اراده را در زندگی خویش جاری بداند و آن اراده و خواست خدا است. در بین عبادتها، نماز در تعالی روح از همه مؤثرتر و مفیدتر است.
نقش بسیار سازنده و موثر نماز در تهذیب نفس و کسب فضایل اخلاقی،مطمئنا بی بدیل بوده و از اهمیت فراوانی در دین مبین اسلام برخوردار می باشد اما لزوم کاربرد آن در جامعه برای تهذیب نفس و دوری از گناهان مورد اغفال یا بی توجهی مردم و مسوؤلین قرار گرفته از این رو با این پرسش مواجه می شویم که نقش نماز در تهذیب نفس و کسب فضایل روحی و معنوی و اخلاقی چیست و نماز در میان سایر دستورات و عبادات چه جایگاهی دارد؟
ارتباط دعا، عبادت و نماز با سلامت روان بحث مهمي است که در مراکز مختلف دنبال مي¬شود و دانشمندان طي ساليان اخير توانسته¬اند کليدهايي براي دستيابي به اين راز بيابند. هدف اين تحقيقات بيشتر در محور معنوي درماني مي¬چرخد و به درستي نقش عبادت در سلامت روان نشان داده مي¬شود اما به دلايل اين اثر گذاري توجه کم تري مي-شود.
نماز، بارزترين مصداق عبادت، ياد خدا و شكر نعمت است. نماز و نيايش، ارتباط صميمانه ميان انسان و خدا می باشد. نماز تسلي بخش و آرامشگر دلهاي مضطرب و خسته و به ستوه آمده و ماية صفاي باطن و روشني روان است. در اسلام به همان اندازه که به مسائل معنوی و دینی اهمیت داده شده به مسائل اقتصادی نیز بهاء داده شده است. بخش مصرف در حوزه اقتصادی، یکی از بخش های مهم است که آموزه های شناختی و دستوری اسلام و قرآن در آن بخش، در حجم بسیار بالایی است؛ زیرا از نظر آموزه های وحیانی اسلام، هر گونه دست یابی به انسان کامل و جامعه سالم، نیازمند توجه کامل به حوزه اقتصادی است.