ارائه توسط ستاد اقامه نماز
آداب نماز جماعت 2
اسلام ديني است که براي حضور مردم در جنبه هاي گوناگون و به ويژه اجتماعات ديني اهميت فراواني قائل است؛ زيرا وحدت مسلمين که از مهمترين تعاليم اسلامي است با همين اجتماعات تأمين ميشود. به همين جهت در قرآن و روايات اسلامي به نماز جماعت و عبادات جمعي تأکيد شده است. بديهي است هر چه اجتماعات مسلمين با شکوهتر باشد آثار و برکات بيشتري به دنبال خواهد داشت.
آداب نماز جماعت
همانگونه که اصل نماز آدابي دارد، نماز جماعت نيز آدابي دارد که رعايت آنها موجب فضيلت بيشتر جماعت خواهد بود. اين آداب برخي دربارة امام جماعت و برخي دربارة مأمومين در روايات اسلامي به آنها دستور داده شده است. در اينجا به بيان برخي خود آداب اکتفا ميکنيم:
1. امام محمد باقر(ع)ميفرمايند: صفهاي نخست جماعت از بقيه صفوف برترند و در صفهاي نخست، هرچه مأموم به امام نزديکتر باشد از فضيلت بيشتري برخوردار است.[1] اگر مأموم يک مرد باشد مستحب است طرف راست امام بايستد.
اگر يک زن باشد مستحب است در طرف راست امام طوري بايستد که جاي سجدهاش مساوي با قدم امام باشد. اگر يک مرد و يک زن يا يک مرد و چند زن باشند مستحب است مرد طرف راست امام و بقيه پشت سر امام بايستند. اگر چند مرد و چند زن باشند مستحب است مردها پشت سر امام و زنها پشت سر مردها بايستند.[2]
2. مستحب است اهل فضل يعني کساني که از جهت علم و کمال و عقل و تقوا برترند در صف اول و قرار گيرند در طرف راست صف اول که بهترين محل صفوف نماز است. امام باقر(ع) فرمودند: در کنار امام جماعت و نزديک به او بايد انسانهاي بالغ و برخوردار از عقل و درايت بايستند که اگر امام جماعت دچار نسيان و اشتباه شد او را متذکر سازند.[3]
3. ايستادن در نزديکي امام.
4. ايستادن در طرف راست صفوف نماز که افضل است از طرف چپ آنها. سهلبنزياد از امام صادق(ع) نقل ميکند که فرمودند: برتري طرف راست صفوف بر طرف چپ آنها همچون برتري نماز جماعت بر فرادا است.[4]
5. مستحب است صفوف نماز جماعت منظم و نزديک به يکديگر باشد؛ بين کساني که در يک صف ايستادهاند فاصله نباشد؛ شانۀ آنها در رديف يکديگر قرار گيرد.
6. تأکيد شده است که مأمومين تکبيرة الاحرام را با امام جماعت درک کنند که فضيلت بسياري دارد. پيامبر اکرم(ص) فرمودهاند: ثواب تکبير اول نماز با امام از دنيا و آنچه در آن است بهتر است.[5]
7. مستحب است که هنگام گفتن "قد قامت الصلاة" مأمومين بپاخيزند.
8. مستحب است که مأموم پس از تمام شدن "حمد" امام بگويد: "الحمدلله رب العالمين".
9. مستحب است امام جماعت در وسط صف قرار گيرد.
10. مستحب است امام جماعت حالِ مأمومي را که از ديگران ضعيفتر است رعايت کند و عجله نکند تا افراد ضعيف به او برسند. نيز مستحب است قنوت و رکوع و سجود را طول ندهد مگر اينکه بداند همه کساني که به او اقتدا کردهاند به اين کار مايلند.
11. مستحب است امام جماعت در حمد و سوره و ذکرهايي که بلند ميخواند صداي خود را به قدري بلند کند که ديگران بشنوند؛ ولي بايد بيش از اندازه صدا را بلند نکند.
ا12. گر امام در رکوع بفهمد نمازگزاري تازه رسيده و ميخواهد اقتدا کند، مستحب است رکوع را دو برابر هميشه طول بدهد. بعد برخيزد اگر چه بفهمد ديگري هم براي اقتدا وارد شده است.
13. اگر در صفهاي جماعت جا باشد مکروه است نمازگزار تنها بايستد.
14. مکروه است مأموم ذکرهاي نماز را طوري بگويد که امام بشنود.
15. مکروه است که پس از گفتن "قد قامت الصلاة" مأمومين سخن بگويند.[6]
[1]. عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِیجَعْفَرٍ ع قال: وَ أَفْضَلُ الصُّفُوفِ أَوَّلُهَا وَ أَفْضَلُ أَوَّلِهَا مَا دَنَا مِنَ الْإِمَامِ. (كليني، كافي، ج3، ص372)
[2]. این مطلب مطابق فتوای امام خمینی ; و بعضی دیگر از مراجع معظم تقلید میباشد و بعضی از مراجع رعایت موارد فوق را احتیاط واجب میدانند و در بعضی موارد هم اختلاف فتوا وجود دارد.(ر. ک به توضیح المسائل مراجع، ج1، ص 829 و 830، مسئله 1480).
[3]. عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَر7: قَالَ قَالَ لِیَکُنِ الَّذِینَ یَلُونَ الْإِمَامَ أُولِی الْأَحْلَامِ مِنْکُمْ وَ النُّهَی فَإِنْ نَسِیَ الْإِمَامُ أَوْ تَعَایَا قَوَّمُوهُ(كليني، كافي، ج3، ص372)
[4]. عَنْ سَهْلِبْنِزِیَادٍ بِإِسْنَادِهِ قَالَ: قَالَ 7 فَضْلُ مَیَامِنِ الصُّفُوفِ عَلَی مَیَاسِرِهَا کَفَضْلِ الْجَمَاعَةِ عَلَی صَلَاةِ الْفَرْدِ. (شيخ كليني، كافي، ج3، ص373)
[5]. جامع احادیث شیعه، ج 7، ص 363، ابواب صلاة الجماعة، باب 34، ح 2.
[6]. ر. ک العروةالوثقی، کتاب الصلاة، فصل فی مستحبات الجماعة و مکروهات.
