حضرت محمد(ص) و همراه وي، در هجرت به يثرب، تا منطقة قبا از دو رهنما استفاده كردند؛ به نام‌هاي عامر بن فهيره و مسعود. سرانجام كاروان كوچك مكه، روز دوشنبه دوازدهم ربيع الاول، نزديك ظهر وارد محلة قباي مدينه شدند. وقتي خبر سفر پيامبر(ص) به مردم قبا رسيد، به شوق ديدن ايشان، در کوچه‌ها و پشت بام‌ها، جمع شدند. تا ظهر انتظار كشيدند؛ اما مسافران مكه هنوز در راه بودند. نيمة روز، محمد و همراهانش به قبا رسيدند. خبر به مردم رسيد و همگي به استقبال آمدند. پيامبر(ص) نخست در زير درختي، نشست؛ اما به‌اصرار مردم، وارد خانة يكي از اهالي قبا شد.

ديدارها آغاز شد و مردم يك‌يك به ديدار ايشان مي‌آمدند. گروهي از مهاجران كه در مدينه بودند، خود را به قبا رساندند و پيامبر(ص) را از وضع و حال يثرب با خبر كردند. روز سوم اقامت در قبا زميني را خريدند و به کمک مهاجران و انصار، مسجد قبا را بنيان افكندند. پيامبر(ص) با دست‌هاي خود گل مي‌ساخت و خشت مي‌زد. پس مسجد قبا را سه شرافت است: نخست اين كه به دست مبارك پيامبر(ص) ساخته شد و ديگر اين كه، نخستين مسجدي است كه در اسلام قد برافراشت. سوم اين كه اولين نماز جمعه در اين مسجد برگزار شد.[1]

قبا، در واقع جايي بود كه پيامبر(ص) خودش را براي ورود به مدينه و مدينه را براي استقبال از اسلام، آماده كرد. قبا، جايي بود كه پيامبر(ص) نخستين آموزه‌هاي مدني اسلام را به اجرا گذاشت. نيز در قبا بود كه علي(ع) به او پيوست.