منافقان می‌خواهند خدا را فریب دهند؛ در حالی که او آنها را فریب می‌دهد؛ و هنگامی که به نماز برمی‌خیزند، با کسالت برمی‌خیزند؛ و در برابر مردم ریا می‌کنند؛ و خدا را جز اندکی یاد نمی‌نمایند! آیه یکصد و چهل و دوم از سوره مبارکه نساء

۱- خدعه و نیرنگ با خداوند، برنامه همیشگى منافقان است. (إنّ المنفقین یخدعون اللّه) فعل مضارع «یخدعون»، استمرار و اصرار منافقان بر حیله گرى را مى فهماند.

۲- منافقان، گروهى حیله گر و نیرنگ باز هستند. (إنّ المنفقین یخدعون اللّه)

۳- منافقان حیله گر، خود گرفتار کمند نیرنگهاى خدایند. (و هو خدعهم)

۴- امهال و واگذارى منافقان براى خدعه و نیرنگ، مکر و نیرنگ خدا با آنهاست. (إنّ المنفقین یخدعون اللّه و هو خدعهم) جمله «و هو خدعهم» حالیه است، یعنى همان خدعه و نیرنگ آنان، خدعه خداوند علیه ایشان است. به این معنا که خداوند آنان را مهلت داده و به خود واگذاشته تا در گناهان بسیار، غرق شوند.

۵- نیرنگ با مؤمنان، نیرنگ با خداست. (إنّ المنفقین یخدعون اللّه و هو خدعهم) با توجه به آیه قبل که نوعى از مکر منافقان با مؤمنان را بیان کرده، گویا همان مکر و حیله را در این آیه براى عنایتى خاص مکر با خداوند شمرده است.

۶- خداوند، پشتیبان و حامى مؤمنان، در برابر مکر و نیرنگ منافقان (إنّ المنفقین یخدعون اللّه و هو خدعهم) بنابر اینکه مراد از مکر با خداوند، مکر با مؤمنان باشد.

۷- خداوند، خود کیفر دهنده خدعه و نیرنگ منافقان خیانت پیشه است. (إنّ المنفقین یخدعون اللّه و هو خدعهم) بدان احتمال که خدعه خداوند، همان کیفر و مجازاتهاى وى باشد.

۸- جواز خدعه و نیرنگ، در مقابل مکر و حیله دشمنان (مقابله به مثل)* (إنّ المنفقین یخدعون اللّه و هو خدعهم)

۹- سستى و نشاط نداشتن در نماز و مقدمات آن، از صفات منافقان (و إذا قاموا إلى الصّلوة قاموا کسالى) «کسالى» جمع «کسلان» است ; و کسلان به کسى گفته مى شود که با کندى و اکراه و بدون نشاط و میل، کارى را انجام دهد. قیام به سوى نماز که مفاد جمله «قاموا إلى الصّلوة» است، شامل مقدمات نماز نیز مى شود.

۱۰- ضرورت برپایى نماز، با میل و نشاط و پرهیز از کسالت و خمودى در انجام آن (و إذا قاموا إلى الصّلوة قاموا کسالى)

۱۱- ریاکارى در نماز و عبادت، از صفات منافقان و نشانه نفاق (و إذا قاموا إلى الصّلوة قاموا کسالى یراءون الناس)

۱۲- لزوم اخلاص در عبادت و ضرورت پرهیز از ریاکارى (و إذا قاموا إلى الصّلوة قاموا کسالى یراءون الناس)

۱۳- ریا در نماز و عبادت، خدعه با خداست. (إنّ المنفقین یخدعون اللّه ... قاموا کسالى یراءون الناس و لایذکرون اللّه) بنابر اینکه «اذا قاموا الى الصلوة ...» بیانى براى (یخدعون اللّه) باشد.

۱۴- غفلت از خداوند و کم به یاد او بودن، از صفات منافقان (و لایذکرون اللّه إلاّ قلیلا)

۱۵- لزوم ذکر و یاد بسیار خداوند (و لایذکرون اللّه إلاّ قلیلا)

۱۶- نماز، بهترین وسیله براى یاد خدا و توجه به اوست. (إذا قاموا إلى الصّلوة ... و لایذکرون اللّه)

دسته ها: آداب و احکام نماز , بی توجهی به نماز ,