ارائه توسط ستاد اقامه نماز
برخی مدعیان «طب اسلامی» ادعا می‌کنند اذکار دینی باید بر اساس مزاج افراد خوانده شود و برخی ذکرها برای مزاج‌های خاص ضرر دارد، اما این سخنان نه تنها هیچ مستند دینی و روایی ندارد، بلکه تحریف و انحراف آشکاری از دین اسلام است. باید مراقب فریب این مدعیان در لباس دین بود و از علما و منابع معتبر دینی پیروی کرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین احمد حسین شریفی، رئیس دانشگاه قم در پاسخ به ادعای تحلیل مزاجی اذکار و ادعیه که از سوی شخصی به نام اسماعیلی مطرح شد، این تفاسیر را بی‌پایه و خلاف منابع معتبر دینی دانست و آن را تحریف دین خواند که در این مطلب پرسش و پاسخ این استاد حوزه و دانشگاه را منتشر می کنیم.
پرسش:
آیا احادیث معتبر و مستندی وجود دارد که بگوید هر کسی صلاحیت گفتن «تسبیحات اربعه» را ندارد یا این اذکار باید تنها بر اساس مزاج خاصی ادا شود؟
آیا روایتی معتبر هست که افراد با مزاج گرم و آتشین از گفتن ذکر «استغفرالله» منع شده باشند؟
آیا دعاها و مناجات‌های اهل‌بیت علیهم‌السلام، مانند دعاهای صحیفه سجادیه، مخصوص مزاج‌های معین‌اند و خواندن آن‌ها توسط هر فردی ممکن است اثر معکوس داشته باشد؟
آیا روایت معتبری وجود دارد که ذکر «لا اله الا الله» با مزاج نامتناسب موجب فقر شود؟
و اساساً آیا دلیلی وجود دارد که قبل از گفتن ذکر، به طبیبی مدعی «طب اسلامی» مراجعه کنیم تا با توجه به مزاج، اجازه یا منع گفتن ذکر را صادر کند؟
آیا باید به این افراد که اصطلاحات ساختگی «طب اسلامی» را جعل کرده‌اند، اجازه داد تعیین کنند کدام ذکر درست است؟
پاسخ:
در پاسخ به همه‌ی این پرسش‌ها باید گفت: این سخنان هیچ، یعنی هیچ مستند و مبنای دینی و روایی ندارند. آنچه این افراد بیان می‌کنند، تحریف و انحرافی آشکار از دین است که از سوی گروهی مدعی و دروغ‌گو منتشر می‌شود؛ کسانی که ممکن است چند متر پارچه سفید یا مشکی بر سر داشته باشند و لباس روحانیت را همچون این دروغ‌ها، به دروغ بر تن کرده باشند.
در هیچ‌یک از ده‌ها هزار روایت معتبر و حتی ضعیف شیعه و سنی، کوچک‌ترین اشاره‌ای وجود ندارد که ذکر «لا اله الا الله» فقر می‌آورد. برعکس، در روایات متعدد آمده است که این ذکر، شعار اسلام و توحید، مایۀ فلاح و رستگاری، و موجب بی‌نیازی و غناست. از فواید مادی این ذکر در احادیث چنین نقل شده که اگر زیاد گفته شود، فقر را از انسان دور و او را بی‌نیاز می‌سازد. افزون بر این، آثار معنوی و معرفتی فراوانی برای آن بیان شده است.
همچنین در هیچ روایت معتبری نیامده است که «تسبیحات اربعه» وابسته به مزاج افراد باشد یا کسی نباید آن را بر زبان آورد. تسبیحات اربعه از اذکار واجب نماز است و نماز نیز از ضروریات دین. در رکعت سوم و چهارم نمازهای سه رکعتی و چهار رکعتی باید این ذکر گفته شود و هیچ‌گاه در هیچ روایت و منبعی نیامده است که نوع مزاج، مانند تر یا خشک بودن، در گفتن یا نگفتن آن نقشی دارد.
این بازی با دین خداست. برای چنین تحریف آشکاری باید فردی جرأت و جسارت فراوانی داشته باشد تا این‌گونه آشکارا با قرآن و روایات بازی کند. بنابراین، این ادعاها هیچ مبنایی ندارند.
بله، در روایات توصیه شده که در زمان‌ها و مکان‌های خاص، مانند سحرها، شب و روز جمعه، ماه‌های رجب، شعبان و رمضان، به دعا و مناجات بپردازید؛ اما اساساً اسلام دینی است که ارتباط با خدا را محدود به زمان و مکان نکرده است. در هر لحظه و در هر شرایطی، انسان می‌تواند با پروردگار خویش سخن بگوید و پیوند برقرار کند.
کجا در منابع دینی آمده است که دعاهای صحیفه سجادیه یا سایر ادعیه‌ی مأثور از اهل‌بیت علیهم‌السلام مختص به مزاج خاصی هستند؟ چنین سخنی هیچ پایه و اساسی ندارد. ذکر و دعا، هرچه با معرفت و توجه بیشتر گفته شود، اثر معنوی‌تری خواهد داشت؛ اما حتی اگر ذکری از سر عادت و بدون حضور قلب نیز گفته شود، باز هم بی‌اثر نیست. با این حال، تأکید معصومان و بزرگان دین بر آن است که ذکر را با توجه ادا کنیم؛ بدانیم با چه کسی سخن می‌گوییم و چه پیامی را منتقل می‌کنیم. چنین ذکری آثار عمیق‌تری دارد.
بیشتر دعاها و مناجات‌های اهل‌بیت علیهم‌السلام درس زندگی‌اند؛ آن‌ها سبک زندگی ایمانی و انسانی را آموزش می‌دهند. صحیفه سجادیه در واقع الگویی از زیست مسلمانی است که امام سجاد علیه‌السلام در قالب دعا بیان کرده‌اند. دعا، راهی برای انتقال معارف والای اسلام است و هیچ ارتباطی با مزاج جسمی ندارد.
اما آنچه امروز برخی با عنوان «مزاج» مطرح می‌کنند، ریشه در اندیشه‌های انسان‌شناسی ارسطویی دارد. این نظریه‌ها بر اساس تقسیم‌بندی قوای جسمانی در فلسفه‌ی یونان باستان شکل گرفته و در تمدن اسلامی نیز تا مدتی باقی مانده است. با این حال، هیچ مبنای قرآنی و روایی ندارد.
برخی روان‌شناسان معاصر نیز مفاهیمی مانند «تیپ‌های شخصیتی» یا «سنخ روانی» را مطرح می‌کنند و به اشتباه می‌گویند اعمال دینی مانند نماز، روزه، حج، جهاد یا امر به معروف و نهی از منکر فقط برای برخی تیپ‌های شخصیتی مناسب است. این برداشت‌ها نه تنها فاقد پشتوانه‌ی علمی‌اند، بلکه تحریفی خطرناک از دین محسوب می‌شوند. این همان راهی است که مدعیان «طب اسلامی» در پیش گرفته‌اند.
سخنانی که به نام دین و قرآن و روایات درباره‌ی «مزاج» و «تأثیر اذکار بر اساس مزاج» گفته می‌شود، دروغ اندر دروغ و تحریف اندر تحریف است. حتی یک حدیث غیرمعتبر نیز در منابع روایی شیعه و سنی وجود ندارد که بیان کند گفتن «لا اله الا الله» در صورت داشتن مزاج خاص، فقر می‌آورد، یا «تسبیحات اربعه» برای مزاجی خاص زیان‌بار است.
از این‌رو، فریب چنین سخنانی را نخورید. دین را از علما، فقها و حکمای راستین فراگیرید، نه از مدعیان دروغین. این افراد با هدف سودجویی و کسب درآمدهای کلان از برگزاری کلاس‌ها و جلسات فریب‌کارانه، به نام دین سخن می‌گویند و با بیانی پرحرارت، باورهای نادرست را ترویج می‌کنند.
به خدا سوگند، نه چیزی به نام «تنظیم طبی» در دین داریم و نه این تحلیل‌های موسوم به «مزاجی» درباره‌ی اذکار و اعمال عبادی، مبنای معتبر علمی یا دینی دارند. مراقب باشید که فریب شیادان در لباس دین را نخورید.
این وظیفه‌ی بنده، به عنوان یک طلبه، است که روشنگری کرده و هشدار دهم. بارها به این افراد تذکر داده‌ام: راه امرار معاش خود را از مسیرهای دیگر جست‌وجو کنید؛ فعالیت علمی و تبلیغی صحیح انجام دهید. چرا با فریب مردم روزی می‌جویید؟ چرا از باورهای مردم برای منافع خود سوءاستفاده می‌کنید؟ چرا خرافاتی همچون تأثیر کرات آسمانی و قمر در عقرب را با دین می‌آمیزید؟ این سخنان هیچ مبنا و منبع معتبری ندارند و پشتوانه‌ی عقلانی نیز برایشان وجود ندارد.
امروزه متأسفانه شاهدیم که برخی افراد با ادعاهای بی‌اساس، مردم را سرگردان کرده‌اند. یکی می‌گوید حرزی خاص در مسیر نجف تا کربلا بنویسید تا اثر ویژه‌ای داشته باشد و در قبال آن مبلغی کلان مطالبه می‌کند. این رفتارها خانواده‌ها را گرفتار، مؤمنان را افسرده و بسیاری را از دین گریزان کرده است.
امید است خدای متعال به همه‌ی ما توفیق علم، عمل و اخلاص در رفتار عنایت فرماید. از خدا می‌خواهیم که فهم و درک حقیقی معارف اسلام را نصیبمان کند و ما را از هرگونه مردم‌فریبی و سوءاستفاده از نام دین و احادیث و قرآن برای کسب منافع شخصی، مصون بدارد.
خبرگزاری حوزه،
