سرّ الله اكبر
گفتن تكبير به معناى ورود در حريم معنوى نماز است و با تعظيم و تكبير در شروع نماز خداوند او را تكريم و تعظيم نمايد و او را نزد بندگان ديگرش بزرگ بدارد چون او با بيان الله اكبر نه تنها خالق خويش را بزرگتر دانسته بلكه از او نفى شرك نموده است. و اين مضمون كلام گوهر بار امام حسن عسكرى(عليه السلام) است كه فرمودند: «هنگامى كه نمازگزار دو دستش را جهت گفتن الله اكبر بالا برد و ثناى خدا گويد خداى تعالى به ملائكه خود چنين فرمايد: اى عبادت كنندگان من آيا نمىبينيد بندهام را كه چگونه مرا بزرگ و عظيم شمرد و از شريك و تشبيه و نظير پاك دانست و دستش را بلند كرد و دورى جست از گفتههاى دشمنان من كه براى من شريك قائلند شما را شاهد مىگيرم به درستى كه به زودى من او را در دار جلالم بزرگ و عظيم خواهم كرد و پاك مىگردانم او را در پاكيزگى دار كرامتم و او را از گناهان پاك مىسازم و از عذاب جهنّم و آتش آن او را حفظ مىكنم»(۱).
و شايد سرّ بالا بردن دستان به هنگام تكبير (الله اكبر) نفى همه امور دنيوى و قدرتهاى پوشالى و يا نفى همه اوصاف مادى از اوست. چنانچه از على(عليه السلام) منقول است كه فرمودند: وجه ديگر «الله اكبر» اين است كه كيفيت و چگونگى را از او نفى مىكند گويى اذان گوينده مىگويد: خداوند والاتر از آن است كه وصف كنندگان صفت او را ادراك كنند»(۲).
گفته مىشود همين كه وقتى بندهاى تكبيره الاحرام نماز را بگويد خداوند به او توجه كند و فرشتهاى را مأمور كند كه ثواب همه اجزاى نماز را به دست او سپارد و او را نزد خود عزيز دارد و مشمول عزت خود گرداند و در قلب او اثر كبريائى خويش را نمايان سازد اگر ذكر تكبير او از روى صدق و صفا باشد.
ولى اگر در قلب او چيزى باشد كه از حقيقت معناى تكبير بازش دارد خداوند او را از حلاوت و شيرينى ياد خود محرومش سازد و از قرب به خود و شادمانى مناجات محجوب سازد. امام صادق(عليه السلام) را در اين باره كلام زيبائى است كه فرموده ايشان چنين است: «پس به هنگام نماز دل خود را بيازماى اگر شيرينى نماز را و در عمق جان، سرور و بهجت آن را
مىيابى و دلت از راز و نياز با او شادمان است و از گفتگو با او لذت مىبرد بدان كه خداوند، تو را در تكبيرى كه بر زبان راندهاى تصديق فرموده است و گر نه بدان فقدان لذّت مناجات و محروميت از شيرينى عبادت دليل بر اين است كه خداوند تو را در گفتن تكبيرات دروغگو دانسته و از درگاه خود رانده است».
و اينكه چرا گفتن هفت تكبير در ابتداى نماز داراى ثواب و فضيلت است هشام بن حكم گويد از امام موسى كاظم(عليه السلام) پرسيدم امام در پاسخ فرمودند: «اى هشام خدا آسمانها را هفت، زمين را هفت و حجابها را هفتگانه آفريد پس چون پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم) را به معراج برد و قرب او به پروردگارش به اندازه فاصله دو كمان يا نزديكتر شد يك حجاب از حجابهايش برداشته شد پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم) تكبير گفت و آغاز نمود به گفتن كلمات افتتاحيه نماز، پس چون حجاب دوم برايش برداشته شد تكبير گفت و به همين منوال گذشت تا به هفت حجاب رسيد پس آن جناب هفتتكبير گفت بدين علت براى افتتاح نماز هفت تكبير گفته مىشود