سخنان امام حسین علیه السلام درباره نماز

تفسير صمد

وهب قرشى مى گويد: امام صادق و امام باقر عليهما السلام از امام سجاد عليه السلام برايم نقل نمود كه فرمود: اهل بصره به امام حسين عليه السلام نامه اى نوشتند و در آن از معنى ((صمد)) سوال نمودند، حضرت عليه السلام در پاسخ نوشت : ((به نام خداوند بخشنده مهربان ، اما بعد، در قرآن گفتگو و مجادله نكنيد و بدون آگاهى در آن سخن مگوييد، از جدم رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم شنيدم مى فرمود: هر كس بدون علم در قرآن سخن گويد جايگاهش را در آتش آماده كند، (بدانيد كه ) خداى سبحان خود تفسير ((الصمد)) را فرمود است : ((نه زاييده است و نه زاده شده ، و نه هيچ كس همتاى اوست .((نه زاييده است (يعنى از آن رو كه او محيط، به اول و آخر و ظاهر و باطن وجود و شئون وجودى همه است پس ) چيزى از او بيرون نيايد (و منفصل نشود) نه چيز متراكم و انبوه مرئى و مادى همچون نوزاد (هر جاندارى )، و اشياء متراكم و انبوه (مادى و مرئى ) ديگر كه از پديده ها خارج مى شود، و نه چيز مجرد (لطيف و نامرئى ) همچون جان (و روح )، و نيز حالات گوناگون از قبيل چرت و خواب و ترديد و نگرانى و اندوه و شادى و خنده و گريه و ترس و اميد و آرزو و آزادگى و گرسنگى و سيرى (كه عوارض ‍ عالم نقص و محدوديت اند، هيچ كدام ) از او منشعب نگردند (و سر نزنند، پس ذات كبريايى ) او بلند (منزلت و منزه ) است از اينكه (همانند اشياء دستخوش تحولات گردد و) چيزى از او بيرون شود و منفصل گردد، چه مادى چه مجرد.

((و نه زاييده شده است )) (يعنى باز به همان دليل كه محيط است پس ) از چيزى منفصل و زاده نشده است ، آنگونه كه اشياء متراكم و انبوه (مرئى و مادى ) از عناصر اوليه خود، زاده و بيرون شوند از قبيل جماد از جماد، جاندار از جاندار، گياه از زمين ، آب از چشمه ها، ميوه ها از درختان و يا اشياء نامرئى از پايگاه هاى اوليه خود بيرون زنند از قبيل ديدن از چشم و شنيدن از گوش و بوييدن از بينى و چشيدن از كام و سخن از زبان و شناخت و تميز از عقل و آتش از سنگ ، نه ، (ذات كبريايى او اينگونه نيست ) بلكه اوست خداى صمد نه از چيزى جدا شده ، نه در چيزى جاى گرفته و نه بر چيزى قرار يافته است (كه اينها همه نشانه نقص و محدوديت است ). او به وجود آورنده و آفريدگار همه چيز (از پيدا و ناپيدا و ملك و ملكوت ) است ، و همه را با قدرت مطلقه خود پديد آورده است ، با مشيت او هر آنچه به منظور فنا آفريده است ، نابود مى شود، و با علم او هر آنچه براى بقاء خلق نموده است ، باقى مى ماند، اين است (ويژگى هاى ) خدايى كه نه زاييده است و نه زاده شده است ، داناى پنهان و آشكار، بلند مرتبه و والا منزلت ، و او را هيچ همتايى نيست (زيرا ذات مقدس او كه هويت مطلقه است ، تكرر بردار نيست ، او يگانه است ).

حضرت امام محمد باقر، از امام زين العابدين ، از امام حسين عليه السلام نقل نموده كه فرمود: ((صمد آن است كه (همه عوالم غيب و شهادت و ملك و ملكوت را احاطه دارد و از هيچ ريز و درشت و پيدا و ناپيدايى ) ميان تهى نيست ، و صمد آن است كه سيادت (و ربوبيت ) او تمام (و كامل ) است ، صمد آن است كه نه مى خورد، و نه مى آشامد. صمد آن است كه نمى خوابد، و صمد آن وجود هميشگى است كه پيوسته بوده و پيوسته خواهد بود.[1]

آداب دستشويى

از امام حسين عليه السلام سوال شد: آداب دستشويى چيست ؟

فرمود: ((در آن هنگام )) رو به قبله و پشت به قبله ، و نيز رو به باد و پشت به باد نباشد.[2]

تشريع اذان

امام صادق عليه السلام از امام باقر عليه السلام از امام سجاد عليه السلام از امام حسين عليه السلام نقل مى كند كه فرمود: از حضرت امير عليه السلام پرسيدند: بلكه عبدالله بن زيد آن را ديده و به پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم گزارش نموده پس حضرت صلى الله عليه و آله و سلم فرمان داد كه (از آن پس ) اذان بگويند (آيا درست است )؟

حضرت حسين عليه السلام در حالى كه برافرخته (و ناراحت ) شد فرمود:

((وحى بر پيامبر شما نازل مى شود و شما مى پندارى كه او اذان را از عبدالله بن زيد گرفته است ؟! در حالى كه اذان سيماى دين شماست ؟))

و فرمود: بلكه از پدرم على بن ابى طالب عليه السلام شنيدم مى فرمود: خداوند فرشته اى را براى زمين فرستاده تا رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم را به معراج برد سپس به شرح داستان معراج پرداخت تا اينكه فرمود: پس خداوند فرشته اى را كه پيش از آن وقت ديده نشده بود و پس از آن نيز ديده نشده ، برانگيخت ، پس اذان را دو به دو، و اقامه را دو به دو ادا كرد.

حضرت صلى الله عليه و آله وسلم چگونگى اذان را بيان نمود سپس ‍ فرمود: جبرئيل به پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم عرض كرد: اى محمد! براى نماز، اينگونه اذان بگو.[3]

وضوى پيامبر صلى الله عليه و آله

از امام حسين عليه السلام روايت شده كه فرمود: ((پيامبر صلى الله عليه و آله هر گاه وضو مى ساخت از آب وضو بر پيشانى باقى مى گذاشت تا هنگام نماز بر محل سجده جريان يابد.[4]

بسم الله بلند و آشكار

از رسول صلى الله عليه و آله از اميرالمومنين عليه السلام از امام حسن عليه السلام از امام حسين عليه السلام از امام سجاد عليه السلام از امام صادق عليه السلام روايت شده است كه : ((همه آن بزرگواران در نمازهاى جهريه خود (صبح و مغرب و عشا) بسم الله الرحمن الرحيم و حمد و سوره در هر ركعتى را صدا دار و آشكار ادا مى فرمودند (بر خلاف اهل سنت ) و در نمازهاى ديگر كه آهسته ادا مى شوند (ظهر و عصر)، آن را آهسته ادا مى كردند.

و امام حسين عليه السلام فرمود: ما فرزندان فاطمه عليها السلام بر اين روش اتفاق داريم .[5]

قنوت نماز

امام حسين عليه السلام از رسول صلى الله عليه و آله روايت فرمود كه قنوت در هر نمازى مستحب است و فرمود: ((من رسول خدا صلى الله عليه و آله را ديدم كه در همه نمازهايش قنوت مى گرفت و من در آن روز شش ساله بودم .[6]

تشهد پيامبر صلى الله عليه و آله

بهزى گويد: از امام حسين عليه السلام پرسيدم : تشهد على عليه السلام چگونه بود؟ فرمود: همان تشهد رسول صلى الله عليه و آله بود.

عرض كردم : پس تشهد عبدالله چگونه بود؟

فرمود: پيامبر خدا صلى الله عليه و آله دوست مى داشت كه (در تكاليف ) بر امت خود تخفيف دهد.

عرض كردم : تشهد على عليه السلام به تبعيت از تشهد رسول صلى الله عليه و آله چگونه بود؟

فرمود: (با اين فراز مستحب آغاز مى شد كه ) همه درودها از آن خداست ، و همه صلوات (و نماز و نيايش ) و آن پاكيزه هاى پگاهان و شبان كه بارور و پر بركت و خالصند از آن خداست .[7]

ايمان و يقين

يحيى بن نعمان گويد:

در محضر امام حسين عليه السلام شرفياب بودم ، عربى نقابدار با چهره اى تيره رنگ وارد شد و سلام كرد. حضرت عليه السلام سلام او را پاسخ داد. آن مرد گفت :

اى فرزند رسول خدا صلى الله عليه و آله سوالى دارم ؟

فرمود: بپرس .

گفت : فاصله ميان ايمان و يقين چه قدر است ؟

فرمود: ((چهار انگشت .))

گفت : چگونه ؟

فرمود: ((ايمان آن است كه آن را مى شنويم ، و يقين آن است كه آن را مى بينيم و فاصله بين گوش و چشم چهار انگشت است .))

پرسيد: ميان آسمان و زمين چه قدر است ؟

فرمود: يك دعاى مستجاب .

پرسيد: ميان مشرق و مغرب چقدر است ؟

فرمود: به اندازه سير يك روز آفتاب .

پرسيد: عزت آدمى در چيست ؟

فرمود: بى نيازيش از مردم .

پرسيد: زشت ترين چيزها چيست ؟

فرمود: ((در پيران ، هرزگى و بى عارى است ، در قدرتمندان درنده خويى ، در شريفان (و نجيب زادگان ) دروغگويى ، در ثروتمندان بخل و تنگ نظرى است و در عالمان حرص است .[8]

دادرسى مومن

شخصى خدمت امام حسين عليه السلام رسيد و عرض كرد: پدر و مادرم فدايت باد! در برآوردن حاجتى به من كمك فرما.

حضرت عليه السلام از جا برخاست و همراه او شد، در بين راه گذر آنان بر امام حسين عليه السلام كه ايستاده بود و نماز مى گزارد افتاد، امام حسن عليه السلام پرسيد: چرا جهت حاجت خود از امام حسين عليه السلام كمك نطلبيدى ؟

عرض كرد: در صدد بر آمدم اما گفتند: او معتكف است .

امام حسن عليه السلام فرمود: اگر (امكان داشت و) تو را يارى مى رساند از يك ماه اعتكاف برايش بهتر بود.[9]

نماز جمعه

از امام حسن عليه السلام و امام حسين عليه السلام نقل شده كه : ((نماز جمعه با دو نفر هم منعقد مى شود.[10]

بهترين عبادت

امام حسين عليه السلام فرمود:

جمعى خدا را از شوق بهشت مى پرستند، اين عبادت سوداگران است ، و گروهى خدا را از بيم دوزخ مى پرستند، اين عبادت بردگان است و مردمى هم خدا را از روى شكر و قدرشناسى و شوق مى پرستند، اين عبادت آزادگان و بهترين عبادت است .[11]

امام حسين عليه السلام و نماز

قال لاخيه العباس : اءن استطعت ان تصرفهم عنا هذا اليوم فافعل ، لعلنا نصلى الى ربنا هذه الليلة . فانه يعلم انى احب الصلوة و تلاوة القرآن

عصر نهم ماه محرم امام حسين به برادرش عباس فرمود: اگر بتوانى كه لشكر دشمن را از جنگ منصرف كنى ، چنين كن تا مگر امشب به درگاه پروردگارمان نماز بخوانيم ، زيرا او مى داند كه من نماز و تلاوت قرآن را دوست دارم .[12]

اهل بيت عليه السلام و اقامه نماز

فى قوله تعالى : الذين ان مكناهم فى الارض اقاموا الصلاة قال: هذه فينا اهل البيت.

در تفسير آيه كسانى كه اگر ما به آنها در زمين قدرت و حكومت دهيم ، نماز را به پا مى دارند فرمود: اين در مورد ما خاندان اهل بيت است .[13]

زائران خدا

اهل المسجد زوار الله و حق المزور التحفاء لزائره.

اهل مسجد زائران خدايند و بر صاحب خانه است كه به زائرش هديه دهد.[14]

منظور آيه نماز شب

ابن منذر نقل مى كند: ديده شد كه حسين بن على عليه السلام در فاصله ميان مغرب و عشا نيز نماز مى خواند از حضرتش در اين مورد سوال شد فرمود:

اين نماز از عبادت شب ((ناشئة اللیل )) به شمار مى آيد.

مولف: عباس عزيزى