ارائه توسط ستاد اقامه نماز
چکیده:
این مقاله با روش تحلیلی-توصیفی و با استناد به منابع معتبر تاریخی و روایی، به بررسی جایگاه نماز در سیره عملی امام حسین(ع) با تمرکز بر واقعه عاشورا میپردازد. یافتههای پژوهش نشان میدهد که امام حسین(ع) حتی در بحرانیترین شرایط جنگ، نماز را به عنوان اولویت نخست دینی تثبیت نموده و با به تأخیر انداختن نبرد برای اقامه نماز ظهر عاشورا، الگوی بیبدیلی از «نمازمحوری در سبک زندگی اسلامی» ارائه دادهاند.
مقدمه:
واقعه عاشورا به عنوان یکی از نقاط عطف تاریخ تشیع، تنها صحنه نبرد حق علیه باطل نیست، بلکه دانشگاهی تربیتی است که در آن، آموزههای ناب اسلامی در سختترین شرایط به نمایش گذاشته شد. یکی از برجستهترین این آموزهها، «اولویتدهی به نماز حتی در میدان جنگ» است. امام حسین(ع) در روز عاشورا با عملی ساختن این اصل، پیامی جهانشمول برای تمام اعصار به جا گذاشت.
گفتمان نماز در میدان عاشورا:
بر پایه منابع تاریخی، امام حسین(ع) در روز عاشورا با وجود:
- محاصره کامل توسط دشمن
- تشنگی شدید یاران
- کشته شدن جمعی از اصحاب در ساعات اولیه
- آمادگی کامل برای شهادت
نماز ظهر عاشورا را نه تنها ترک نکرد، بلکه با تشکیل نماز جماعت و همراهی یاران وفادار، آن را در اولویت مطلق قرار داد. این اقدام، در حالی صورت گرفت که فقه اسلامی، جهاد را حتی در موارد ضروری، پس از نماز دانسته و نبرد پیش از نماز ظهر را مکروه یا کمترمستحب شمرده است.
تحلیل فقهی-تربیتی:
1. نماز به مثابه عالیترین عبادت: اقدام امام(ع) نشان میدهد نماز حتی از جهاد ـ که از فروع مهم دین است ـ ارجحیت دارد.
2. الگوسازی برای شرایط بحرانی: اگر در شرایطی مانند عاشورا نماز ترک نمیشود، در زندگی عادی بهانهای برای تعطیلی آن وجود ندارد.
3. معنادهی به مفهوم شهادت: شهادت در راه خدا، زمانی ارزشمند است که همراه با حفظ ارتباط با خدا (نماز) باشد.
سنت پیامبر(ص) و ائمه(ع) در تقدیم نماز:
این سیره، منحصر به امام حسین(ع) نبوده، بلکه در روایات متعدد آمده است که:
- جنگیدن قبل از نماز ظهر کراهت دارد.
- جهاد پس از نماز، دارای فضیلت بیشتری است.
- تمام ائمه(ع) نماز را محور اصلی زندگی دینی قرار میدادند.
نتیجهگیری:
سیره امام حسین(ع) در روز عاشورا، تبلور عینی آیه «إِنَّ الصَّلَاةَ کَانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ کِتَابًا مَوْقُوتًا» است. ایشان با اقدام عملی خود ثابت کرد که:
- نماز، «خط قرمز» حیات دینی است.
- هیچ شرایطی ـ حتی جنگ و شهادت ـ مجوز تعطیلی نماز نیست.
- مسلمان واقعی کسی است که نماز را در اولویت زندگی قرار دهد.
توصیه کاربردی:
امروزه با الگوگیری از سیره عاشورایی، میتوان:
1. نماز اول وقت را در برنامهریزیهای روزانه اولویت داد.
2. در تصمیمگیریها، تعارض با نماز را معیار رد یا قبول فعالیتها قرار داد.
3. نماز را به عنوان معیار سنجش دینداری در نظر گرفت.
منابع تحقیق:
- منابع تاریخی عاشورا (لهوف، مقتل الحسین مقرم)
- کتب فقهی شیعه (جواهر الکلام، تحریر الوسیله)
- روایات معصومین درباره نماز (وسائل الشیعه، بحار الانوار)
