ارائه توسط ستاد اقامه نماز
مسجد و نماز جماعت
اقامهي نماز جماعت در مسجد، عليرغم ثواب غير قابل وصف و آثار ارزندهاي که دارد، داراي کارکرد تربيتي و اجتماعي بسيار مهمي نيز ميباشد و آن اينکه انسان از طريق نماز جماعت، ضمن بهرهمندي از صفا و طراوت و قداست مکان با شکوهي چون مسجد، با اقشار مختلف مردم ارتباط صميمي برقرار ميکند. مردمي که پرهيزگار هستند و مؤمن، آگاه به هدف جهان خلقت ميباشند و رهرو راه معصومين عليهمالسلام، صميمي هستند و نوعدوست. مردمي که به خداي جهان آفرين بهاء ميدهند و بعد از ساعتها کار و تلاش، به راز و نياز با او ميپردازند و او را حمد و سپاس ميگويند.
نکتهي قابل توجه اينکه خداوند بنده نواز، از طريق نماز جماعت، انسانها را از تنهايي و عدم آگاهي از يکديگر ميرهاند و بين قلوب آنان پيوند ايجاد ميکند که اين خودش نقش تربيتي و اجتماعي قابل توجهي دارد و نياز انسان به اجتماع را به نحو شايستهاي، آن هم چندين نوبت در شبانهروز، پاسخ ميدهد. و اما چند حديث و داستان در ارتباط با مسجد و نماز جماعت.
بهتر از چهل سال نماز در خانه
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله فرمود:
صلاة الرجل في جماعة خير من صلاته في بيته أربعين سنة، قيل: يا رسول الله صلوة يوم، فقال: صلوة واحدة؛ نماز انسان در جماعت بهتر است از نمازي که چهل سال در خانهاش خوانده شود. عرض کردند: يا رسول الله، نماز يک روز؟ فرمود: بلکه يک نماز.[1] .
[1] وسائل الشيعه ج 5 ص 374.
نماز پشت سر عالم
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله فرمود:
من صلي خلف عالم فکأنما صلي خلف رسول الله.
کسي که پشت سر عالمي نماز به جا آورد، مانند کسي است که پشت سر پيغمبر خدا نماز خوانده است.
خانههاي خدا
ابوبصير ميگويد: از امام صادق عليهالسلام در مورد علت لزوم تعظيم مساجد سئوال کردم. امام عليهالسلام فرمودند: از آن روي به تعظيم و احترام مساجد فرمان داده شد، که مساجد خانههاي خدا در روي زمين هستند.[1] .
[1] وسائل الشيعه، ج 3، ص 557.
بهرهاي عجيب
از امام صادق عليهالسلام نقل شده است که فرمود: شخصي از مسجد باز ميگردد، کمترين چيزي که به چنگ آورده است، ميتواند يکي از سه مورد زير باشد؛ دخول در بهشت، دفع بلا، دوستي که ميتواند باعث موفقيتهاي او در اعمال نيک شود.[1] .
[1] بحارالانوار، ج 74، ص 275.
خداوند استقبال ميکند
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله فرمود:
لا يتوضأ أحد فيحسن وضوءه و يسبعه ثم يأتي المسجد لا يريد الا الصلاة فيه الا تبشبش الله به کما يتبشبش أهل الغائب بطلعته.
هيچ کس وضويي کامل و نيکو نميگيرد و سپس براي نماز به مسجد نميآيد، مگر اينکه خداوند با لطف و خوشي از او استقبال ميکند، همچون خوشحالي خانوادهي شخص غائب هنگام ورودش.[1] .
[1] مسند ابنحنبل ج 3 ص 175.
فضيلتي ويژه براي مسجديها
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله فرمود:
من مشي الي مسجد يطلب فيه الجماعة کان له بکل خطوة سبعون ألف حسنة، و يرفع له من الدرجات مثل ذلک، فان مات و هو علي ذلک وکل الله به سبعين ألف ملک يعودونه في قبره و يؤنسونه في وحدته، و يستغفرون له حتي يبعث.
هر کس به قصد برپائي نماز جماعت به سوي مسجد برود، براي هر قدم او هفتاد هزار حسنه ميدهند. و درجات وي به همين نسبت بالا ميرود. و اگر در اين حالت بميرد، خداوند هفتاد هزار فرشته را مأمور ميکند تا در قبر همدم او باشند و براي او تا روزي که برانگيخته ميشود، طلب مغفرت کنند.[1] .
[1] مجموعة الاخبار، ص 266.
کاخ بهشتي در عوض مسجد
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله فرمود:
من بني لله مسجداً، بني الله له قصراً في الجنة.
هر کس براي خدا مسجدي بسازد، خداوند براي او کاخي در بهشت بنا ميکنند.[1] .
[1] کنزالعمال ج 7 ص 654.
اثر نماز جماعت
يکي از بزرگان گفت: خواب ديدم که در قصر بزرگ، سلطاني بر تخت آن نشسته (در آن دنيا)، خيال کردم يکي از انبياء است. رفتم سلام کردم و گفتم: تو کيستي؟
گفت: من در دنيا حمال بودم.
گفتم: چه شد که به اين درجه رسيدي؟
گفت: به واسطهي دو عمل: يکي روزه، و ديگري ترک نشدن نماز جماعت.
تأثير شگرف نماز جماعت عصر
در تفسير آيهي شريفهي «و اقم الصلاة طرفي النهار...» نقل شده که ابواليسر عمرو بن غزيه انصاري، روزي در بازار خرمافروشان، خرما ميفروخت. زن صاحب جمالي را، که براي خريد خرما به نزد او آمده بود، ديدار کرد.
ابواليسر، که شيفتهي جمال آن زن شده بود. گفت: با من به خانهام بيا! تا خرماي بهتري به تو عرضه کنم. زن بيچاره فريب خورد و به خانهي وي رفت. ابواليسر او را در برگرفت و به تقبيل و تمتع پرداخت. زن گفت: اي مرد! از خدا بترس! ابواليسر فيالحال پشيمان شده و زن را رها کرد و به محضر شريف رسول اکرم صلي الله عليه و آله مشرف شد. و در حال گريه به عرض آن حضرت رسانيد که: يا رسول الله چه ميفرمايي در حق کسي که زن بيگانهاي را به خانهي خود آورد و ميانهي ايشان ملامسه و تقبل غير از جماع واقع شود؟
حضرت هيچ جواب نفرمود و منتظر وحي شد، تا وقت نماز عصر فرا رسيد. رسول خدا صلي الله عليه و آله نماز عصر را به جا آورد. جبرئيل آمد و اين آيه را آورد: «... ان الحسنات يذهبن السيئات». يعني نماز سيئات را ميبرد و پاک ميسازد.
حضرت رسول صلي الله عليه و آله ابواليسر را احضار کرد و فرمود: آيا نماز عصرت را با ما گزاردهاي؟ گفت: بلي يا رسول الله. حضرت فرمود: نمازت کفاره گناهت ميباشد. اصحاب عرض کردند: يا رسول الله اين حال (نماز موجب آمرزش گناهان است) مخصوص به ابواليسر است؟ پيامبر صلي الله عليه و آله فرمود: نه، همهي مردم در اين حکم داخلند. مؤيد اين در حديث آمده که «من الصلاة الي الصلاة کفارة ما بينهما، ما اجتنب الکبائر؛ نمازي تا به نماز ديگر کفارهي گناهان مابين دو نماز است مادامي که از گناهان کبيره اجتناب شود.»[1] .
[1] نماز از ديدگاه قرآن و حديث ص 93.
ارزش صف اول جماعت
قال ابوالحسن موسي بن جعفر عليهالسلام: ان الصلوة في الصف الاول کالجهاد في سبيل الله عزوجل
نماز خواندن در صف اول مانند جهاد کردن در راه خداست.[1] .
[1] وسائل الشيعه، ج 5 ص 387.
يهود امت پيامبر اکرم
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله فرمود: به يهود و نصاري سلام کنيد، و بر «يهود امت من» سلام نکنيد. عرض کردند: يا رسول الله! يهود امت شما کيست؟
فرمود: آنهائي که اذان و اقامه را ميشنوند، ولي در نماز جماعت حضور پيدا نميکنند.[1] .
[1] لئالي الاخبار، ج 4، ص 204.
تأثير صفوف منظم
ابن مردويه از انس روايت کرده که گفت: رسول خدا صلي الله عليه و آله چنين بود که هر وقت به نماز ميايستاد ميفرمود: صف نماز را منظم کنيد. فلاني تو قدري جلو بيا، و فلاني تو قدري عقب برو! آن گاه ميفرمود: اگر صفوف نماز خود را منظم کنيد و به خط مستقيم بايستيد خداي متعال شما را مانند ملائکه هدايت ميکند، آن گاه اين آيه را تلاوت ميفرمود:
«و انا لنحن الصافون و انا لنحن المستحون».[1] .
و در کتاب محراب اسارت آمده است. شکوه و عظمت صفهاي منسجم و فشردهي نماز که از اول آسايشگاه تا نزديک در، رسيده بود از انتهاي صفها بيشتر نمايان بود. و حرکتهاي منظم و هماهنگ که ابهتش دشمن را به لرزه ميانداخت، صميميت و يکدلي را بيشتر در قلبها زنده ميکرد، گويي اين نماز متجلي وحدت و يکپارچگي بود. آن شب من به عنوان نگهبان، کنار پنجره ايستاده بودم تا اگر سر و کلهي نگهبان عراقي پيدا شد، با رمز مخصوص، ديگران را با خبر کنم. اما آن قدر رکوع و سجود بچهها زيبا و با صفا بود که به کلي وظيفهام را فراموش کرده بودم و خدا را شکر که آن موقع نگهبان نيامد و الا نميدانم چه ميشد. خوف دشمن از اين گونه برنامههاي شکوهمند و منسجم، گوشههايي از حکمت نماز جماعت را براي ما ملموس مينمود.
[1] ترجمه تفسير الميزان، ج 17، ص 273.
اثر تأخير در رسيدن به جماعت
از عبدالله بن مسعود نقل شده است که: روزي از تکبير نماز جماعت ماندم و به خاطر اين کار، يک بنده آزاد نمودم، و وقتي که جريان را خدمت پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله عرض کردم فرمود:
فضيلت از دست رفته را درک نخواهي کرد اي پسر مسعود! اگر تمام روي زمين را انفاق کني، ثواب تکبير را تدارک نخواهي نمود.[1] .
[1] داستانها و حکايتهاي مسجد، ص 89.
ارزش حضور در مسجد
مردي از امام صادق عليهالسلام سؤال کرد: مسجدي در همسايگي من قرار دارد، من در خانه (با انجام مستحبات) و طولاني نماز بخوانم بهتر است يا در مسجد با جماعت؟
امام در جواب وي نوشت: با جماعت نماز بخوان و از نماز فراداي طويل بپرهيز.[1] .
[1] وسائل الشيعه، ج 5، ص 477.
ارزش نماز جماعت صبح
در روايتي چنين آمده است: يک شب اميرالمؤمنين عليهالسلام تا صبح مشغول عبادت بود و وقت اذان صبح فوراً نماز خود را به صورت فرادي خواند و به منزل برگشت و استراحت کرد. چون پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله حضرت را در صف نمازگزاران مشاهده نفرمود. به منزل آن حضرت آمد و از حضرت زهرا عليهاالسلام حال علي عليهالسلام را جويا گرديد. فاطمهي زهرا عليهاالسلام جريان را به پدر عرضه داشت.
حضرت فرمود: آنچه از دست او رفته است، به خاطر عدم حضور در نماز جماعت صبح بيش از آن چيزي است که به دست آورده است از شب زندهداري و عبادت تمامي شب.
در اين هنگام علي عليهالسلام از گفتگوي پيامبر و فاطمه عليهاالسلام بيدار شد. پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله به حضرت فرمود:
يا علي، ان من صلي الصلاة في جماعة أفضل من قيام ليلة کله: اي علي! کسي که نماز صبح را به جماعت بخواند، بهتر است از آن که تمام شب را به عبادت برخيزد.[1] .
[1] بحارالانوار، ج 88، ص 17.
همسايگان مسجد
حضرت علي عليهالسلام فرمود:
لا صلاة لمن لم يشهد الصلوات المکتوبات من جيران المسجد اذا کان فارغاً صحيحاً.
بر آن دسته همسايگان مسجد که تندرست و فارغند ولي در نمازهاي واجب حاضر نميشوند، نمازي نيست.[1]
[1] تهذيب ج 3 ص 261.
نماز جماعت در هواي گرم
پيامبر گرامي اسلام صلي الله عليه و آله در گرماي شديد نيمروز، نماز ظهر را به جماعت برگزار ميکرد. اين کار براي برخي از ياران آن حضرت، بسيار گران ميآيد. از سويي، عدهاي از منافقان هم گرمي هوا را بهانهي خوبي براي ايجاد تفرقه و شکاف در صفوف مسلمين قرار داده و از شرکت در نماز جماعت سرباز ميزدند. گروهي ديگر نيز به پيروي از آنها، در صف نماز جماعت حاضر نميشدند و در نتيجه جمعيت نمازگزاران مسلمان، کاهش يافته بود.
رسول خدا صلي الله عليه و آله از اين مسأله ناراحت بود، که اين آيه نازل شد: حافظوا علي الصلوات و الصلوة الوسطي و قوموا لله قانتين؛
در انجام نمازها و نماز وسطي (نماز ظهر) کوشا باشيد و از روي خضوع و اطاعت، براي خدا به پا خيزيد.[1] .
[1] تفسير نمونه، ج 2، ص 146.
در حال بيماري
پيغمبر اکرم صلي الله عليه و آله در حال احتضار بود. ناگهان صداي بلال، مؤذن مدينه به گوش رسيد و اذان صبح در مدينه، طنينانداز شد.
رسول خدا صلي الله عليه و آله برخاستند و وضو گرفتند، دستي بر دوش اميرمؤمنان عليهالسلام و دستي بر دوش فضل بن عباس انداختند و به سختي تمام به مسجد آمدند و نماز صبح را به جماعت با مردم برگزار نمودند، و بعد از نماز به سوي خانه بازگشتند و در بستر آرميدند.[1] .
[1] منتهي الآمال، ج 1، ص 76.
جايگاه نماز جماعت
زرارة بن اعين و فضيل گويند: از امام صادق عليهالسلام پرسيديم که آيا واجب است نماز را به جماعت بخوانيم؟
آن حضرت فرمود: نماز، فريضه و واجب است، اما در تمامي نمازها، جماعت فرض و واجب نيست، بلکه نماز جماعت سنت است و کسي که بدون علت جماعت مؤمنين را ترک کند و نماز را به جماعت نگزارد، نمازي براي او نيست.
بستن طناب از منزل تا مسجد
پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله تصميم گرفت کساني که (بدون عذر شرعي) در منزلهاي خود نماز ميخوانند و در جماعت مسلمانان شرکت نميکنند، خانههايشان را آتش بزند. يک نفر نابينا به حضور پيامبر صلي الله عليه و آله رسيد و عرض کرد: من نابينا هستم، صداي اذان جماعت را ميشنوم، ولي کسي نيست که دستم را بگيرد و مرا به جماعت برساند، پيامبر صلي الله عليه و آله فرمود: از منزل تا مسجد، طنابي ببند، هنگام نماز جماعت، آن طناب را بگير و با راهنمايي آن خود را به مسجد برسان و در نماز جماعت شرکت کن.[1] .
[1] نماز از ديدگاه قرآن و حديث ص 144.
اثر تربيتي حضور در مسجد
پيامبر گرامي اسلام صلي الله عليه و آله در نصايح و راهنماييهاي خويش به اباذر غفاري ميفرمايد:
اي اباذر! هر کس نداي داعي و پيک حق (مؤذن) را جواب گويد و مساجد را آباد نمايد، پاداش عمل او بهشت است.
اباذر گفت: عرض کردم يا رسول الله! پدر و مادرم به فدايت. چگونه مساجد را آباد کند؟ فرمود: صدا در آن بلند نکند، در باطل فرو نرود، در ميان مسجد خريد و فروش ننمايد، تا در مسجد است لغويات را ترک کند؛ اگر اين کارها را نکند، در قيامت جز شخص خويش را ملامت ننمايد.[1] .
[1] مکارم الاخلاق، ج 2، ص 472.
آثار ترک مسجد
به اميرالمؤمنين علي عليهالسلام خبر رسيد که گروهي براي نماز در مسجد حاضر نميشوند، حضرت خطبهاي خواند و در آن خطبه چنين فرمود:
به درستي که گروهي براي نماز در مساجد ما حاضر نميشوند، پس با ما، نه غذا بخورند، نه آب بياشامند و نه مشورت کنند و نه از ما (زن) بگيرند و از غنايم ما چيزي اخذ نکنند، تا اين که در نماز جماعت با ما حاضر شوند.[1] .
[1] بحارالانوار، ج 88، ص 13.
همسايگان مسجد
به امام علي عليهالسلام خبر دادند که در کوفه قومي هستند در همسايگي مسجد که به جماعت مسلمين در مسجد حاضر نميشوند.
امام عليهالسلام فرمود: بايد به جماعت ما و نماز با ما در مسجد حاضر شوند، و گرنه بايد کوچ کنند و از همسايگي مسجد دور شوند و با ما همسايه نباشند و ما نيز با آنان مجاور نباشيم.[1] .
[1] بحارالانوار، ج 88، ص 13.
مولف: نماز,نماز جماعت,آثار نماز جماعت,جایگاه مسجد,ثواب مسجد,آبادانی مسجد,ثواب نماز جماعت
