قرآن : "أَقِمِ‌ الصَّلاَةَ لِدُلُوکِ‌ الشَّمْسِ‌ إِلَى‌ غَسَقِ‌ اللَّيْلِ‌ وَ قُرْآنَ‌ الْفَجْرِ إِنَ‌ قُرْآنَ‌ الْفَجْرِ کَانَ‌ مَشْهُوداً

نماز را از زوال خورشيد تا نيمه شب بر پا دار و نيز نماز صبح را كه نماز صبح در حضور فرشتگان است . "

 زراره : از امام باقر ( عليه السلام ) ، نمازهايى را كه خداى عز وجل واجب كرده ، پرسيدم فرمود : پنج نماز در شبانه روز . گفتم : آيا در قرآن آن ها را نام برده ، بيان كرده و وقتشان را معين نموده است ؟ فرمود : آرى ، خداوند متعال به پيامبرش فرمود : " نماز را از زوال خورشيد تا نيمه شب بر پا دار " و دلوك همان زوال خورشيد ( هنگام ظهر ) است و غسق الليل يعنى نيمه شب . پس ميان اين دو وقت ، چهار نماز را نام برده ، بيان كرده و وقت آن ها را تعيين كرده است . سپس خداى تبارك و تعالى فرمود : " و نماز صبح كه نماز صبح در حضور فرشتگان است " . پس اين هم پنجمين نماز . و خداوند متعال فرمود : " نماز را در دو طرف روز بر پا دار " و دو طرف روز ، همان مغرب و صبح است و " نخستين ساعات شب " و آن نماز عشاى آخر است و فرمود : " بر نمازها و نماز ميانه مواظبت كنيد " و آن نماز ظهر است ، نخستين نمازى كه پيامبر خدا خواند و آن در ميان روز و دو نمازى است كه در روز خوانده مى  شود : نماز صبح و نماز عصر .
 امام على ( عليه السلام ) در نامه اش به محمد بن ابى بكر : شخصى وقتهاى نماز را از پيامبر خدا پرسيد . پيامبر پاسخ داد : " جبرييل نزد من آمد و وقت نماز ظهر ( زوال خورشيد ) را به من نشان داد . پس آفتاب بر ابروى راستش بود و وقت [ نماز ] عصر را نشان داد . پس سايه هر چيز به اندازه خودش بود . و نماز مغرب را هنگام غروب خورشيد خواند . سپس هنگامى  كه شفق ناپديد شد ، نماز عشاء را گزارد و نماز صبح را در تاريكى پايان شب ، در حالى كه هنوز ستاره ها فراوان بودند ، خواند ، پس در اين وقتها نماز بخوان و پيوسته با سنت شناخته شده و در راهى روشن باش .
 امام صادق ( عليه السلام ) : هنگام [ نماز ] صبح ، از دميدن سپيده است تا اينكه صبح ، بيشتر آسمان را فرا بگيرد و سزاوار نيست عمدا از اين وقت به تأخير انداخت ، ولى آن وقتى است ، براى كسى كه سرگرم شده يا فراموش كرده و يا خواب مانده است .
 هنگامى  كه خورشيد فرود مى  آيد ، وقت ( نماز ) ظهر رسيده است تا اينكه به اندازه خواندن چهار ركعت نماز بگذرد . پس از آن ، وقت مشترك نماز ظهر و عصر است تا به اندازه خواندن چهار ركعت نماز از خورشيد بماند كه در اين هنگام ، وقت نماز ظهر پايان مى  پذيرد و وقت نماز عصر باقى مى  ماند تا خورشيد ناپديد شود .

مواظبت بر وقتهاى نماز

  سعد بن ابى وقاص : از پيامبر ، درباره آيه " آنان كه در نمازشان سهل انگارند " پرسيدم . فرمود : آنان ، كسانيند كه نماز را از وقتش به تأخير مى  اندازند .
 پيامبر خدا ( صلى الله عليه وآله ) : هر كس نمازش را عمدا ترك كند ، دينش را نابود كرده است و هر كس در وقتش نخواند ، در " ويل " داخل مى  شود ، و " ويل " دره اى در جهنم است . همانگونه كه خداوند متعال در سوره " أرأيت " فرمود : " پس ويل براى نمازگزاران است ، آنان كه از نمازشان غافلند " .
 امام على ( عليه السلام ) : هيچ عملى نزد خداوند ، محبوب تر از نماز نيست . پس هيچ كار دنيايى شما را در وقت نماز به خود مشغول ندارد . كه خداوند گروههايى را سرزنش كرد و فرمود : " آنان كه از نمازشان غافلند " يعنى آنان غافل بوده ، به وقت نمازها بى اعتنايى مى  كردند .
 امام باقر ( عليه السلام )
 درباره گفته خداوند عز وجل : " و آنان كه بر نمازهايشان مواظبت مى  كنند " فرمود : مقصود همين نماز واجب است كه هر كس آن در وقتش بخواند ، حقش را بداند و كارى را بر آن مقدم ندارد ، خداوند بى گناهيش را مى نويسد و عذابش نمى  كند و هر كس در غير وقتش بخواند ، حق نماز را نداند و كارهاى ديگر را بر آن مقدم كند ، سرانجامش با خداست ، اگر خواست مى آمرزد و اگر خواست عذاب مى  كند .
 امام صادق ( عليه السلام ) : در باره گفته خداى متعال : " خاضعانه براى خدا به پا خيزيد " فرمود : يعنى توجه انسان به نمازش و مواظبت بر آن ، تا چيزى او را از نماز به خود سرگرم و مشغول ندارد .
 عبد الله بن مسعود : از پيامبر خدا پرسيدم : كدام كار نزد خدا محبوب تر است ؟ فرمود : نماز اول وقت .
 همچنين گفتم : اى پيامبر خدا ! كدام كار به بهشت نزديكتر است ؟ فرمود : نماز اول وقت .
 پيامبر خدا ( صلى الله عليه وآله ) : شفاعت من فرداى [ قيامت ] به كسى كه نماز واجب را از وقتش به تأخير اندازد ، نمى  رسد .
 بيشترين چيزى كه بر امتم از آن ترسانم پس و پيش كردن نماز از وقت آن است .
 قطب راوندى : پيامبر خدا فرمود : هرگاه خداوند ، آفتى از آسمان فرو فرستد ، حاملان قرآن و نگهبانان خورشيد
يعنى نگهبانان وقت نمازه
 و آباد كنندگان مساجد ، از آن در امانند .
 امام صادق ( عليه السلام ) : پيامبر خدا ( صلى الله عليه وآله ) داخل مسجد شد و گروهى از اصحابش هم در آن بودند . فرمود : مى  دانيد پروردگارتان به شما چه گفت ؟ گفتند : خدا و پيامبرش داناترند . فرمود : پروردگارتان مى  گويد : هر كس اين نمازهاى پنجگانه واجب را در وقتش بخواند و بر آن ها مواظبت ورزد ، مرا در روز قيامت مى  بيند و عهدى پيش من دارد كه به جهت آن ، او را به بهشت مى  برم . و هر كس آن ها را در وقتشان نخوانده و بر آن ها مواظبت نورزيده باشد ، سرانجامش با من است ، اگر خواستم عذابش مى  كنم و اگر خواستم او را مى آمرزم .
پيامبر خدا ( صلى الله عليه وآله ) : هيچ بنده اى نيست مگر اينكه ميان او خداوند متعال عهدى است ، تا آنگاه كه با شناختش از حق نماز ، آن را در وقتش برپا دارد يا بر كارهاى ديگر مقدم كند . پس اگر آن را از روى سبك شمردن حقش فرو گذارد و كارهاى ديگر را بر آن مقدم بدارد ، خداوند از اين عهد برائت مى  جويد . سپس سرنوشتش با خداست ، يا او را عذاب مى  كند و يا مى آمرزد .
 ما روزگارى نگهبان شتران بوديم و اكنون نگهبان خورشيد گشته ايم .

بندگان برگزيده خداوند ، كسانى هستند كه خورشيد و ماه و ستاره ها و سايه ها را براى ذكر خداوند ، نگاهبانى مى  كنند .

 امام على ( عليه السلام ) : پيروان ما ، نگهبانان خورشيد و ماه و ستارگانند .
در وصيتش هنگام وفاتش به امام حسن ( عليه السلام ) فرمود : پسركم ، تو را به نماز در وقتش سفارش مى  كنم . بر [ خواندن ] نمازهاى پنجگانه در وقتشان مواظبت كنيد ، كه نزد خداوند جل و عز ، جايگاهى ويژه دارد .
 در نامه اش به محمد بن ابى بكر فرمود : نماز را در وقت مقررش بخوان و براى آسوده شدن ، آن را جلو و به جهت اشتغال به كارى ، آن را به تأخير مينداز و بدان كه همه كارهايت تابع نمازت مى  باشد .

 امام سجاد ( عليه السلام )
 در دعايش هنگام فرا رسيدن ماه مبارك رمضان: خدايا ، بر محمد و خاندانش درود فرست و ما را در اين ماه به اوقات نمازهاى پنجگانه آگاه كن ، به اجزاء و شروطش كه معين كرده اى و به واجباتش كه مقرر داشته اى و وظيفه هايى كه واجب ساخته اى و وقتهايش كه محدود نموده اى .
 هر كس به وقتهاى نماز اهميت دهد ، از خوشيهاى دنيا ، بهره كامل نمى  گيرد . امام باقر ( عليه السلام ) : موسى هنگام گفتگو با خداوند چنين گفت : خداى من ، پاداش آن كس كه نماز را در وقتش خوانده و دنيا او را به خود مشغول نساخته است ، چيست ؟ خداوند فرمود : اى موسى ، آنچه خواسته به او مى  بخشم و بهشتم را بر او روا مى  سازم .
هر شخص با ايمانى كه بر نماز واجب مواظبت ورزد و آن ها را در وقتشان بخواند ، از غافلان نخواهد بود ( 31 ) .
امام صادق ( عليه السلام ) : پيروان ما را در وقتهاى نماز بيازماييد ، كه مواظبت بر نمازشان چگونه است .
آن كه حق را وصف مى  كند [ و خود را پيرو آن مى  داند ] با سه ويژگى شناخته مى  شود : به يارانش نگريسته مى  شود كه كيانند ؟ و به نمازش كه چگونه است ؟ و كى آن را مى  خواند ؟ برادرانتان را با دو ويژگى بيازماييد ، اگر هر دو ويژگى در آن ها بود [ چه بهتر ] و گر نه دورى گزينيد ، دورى گزينيد ، دورى گزينيد : مواظبت بر نماز در وقت و نيكى به برادران در سختى و آسانى .

 امام صادق ( عليه السلام ) از پيامبر خدا ( صلى الله عليه وآله ) در بيان كلام فرشته مرگ نقل شده است: بدانيد كه براى ما بازگشتى دوباره و دوباره به سوى شما خواهد بود . پس مراقب باشيد . در شرق و غرب خانه اى نيست جز اينكه به اهل آن در هر روز پنج نوبت مى نگرم و به كوچك و بزرگشان از خود آنان داناترم و اگر مى  خواستم پشه اى را قبض روح كنم ، تا پروردگارم دستور ندهد نمى  توانستم . سپس پيامبر خدا ( صلى الله عليه وآله ) فرمود : تنها در وقتهاى نماز به آن ها مى نگرد . پس اگر از مواظبت كنندگان بر نماز در وقت بود ، به او شهادت ( لا إله إلا الله و أن محمدا رسول الله ) را تلقين مى  كند وابليس را از او دور مى  سازد .
امام صادق ( عليه السلام ) : از خروس ، پنج ويژگى را بيآموزيد : مواظبتش بر وقتهاى نماز و. . .

31. گويا ناظر به آيه هاى " فويل للمصلين ، الذين هم عن صلاتهم ساهون " باشد .

منبع:کتاب الصلاة في الكتاب والسنة، محمد محمدي رى شهرى

مولف: محمد محمدی ری شهری