جاي هيچ ترديدي نيست که اعمال ديني و رفتارهاي مذهبي بايد به احسن وجه انجام شود، اما اينکه معيار و ملاک عمل درست چيست؟  از کدام طريق تعيين مي‌شود؟ و حدود ثغور آن تا کجا است؟ تابع دستورات شرعي است. با عقل فردي، آداب عرفي، گفت شنودهاي ميان فردي و احتياط‌هاي سخت‌گيرانه نمي‌توان به معيار رفتارهاي درست شرعي دست يافت. در اين ميان برخي مومنان به خاطر اهتمام غير قاعده‌مند از اعمال شرعي به خصوص نماز، گاهي در پرتگاه افراط کشيده مي‌شوند و بي دليل به همه چيز خرده مي‌گيرند.  خرده‌گيري زا امام جماعت، مکان نماز، برخورد فعالان مذهبي و حتي نحوه حضور خودشان.

شايع ترين مانع در ميان نمازگزاران «ريا» و برداشت نادرست از «رياکاري» است.  همانگونه که در سوره ماعون بيان شده است، نمازگزاراني وجود دارند که از سر رياء در نماز شرکت مي‌کنند. در سوره‌ي فوق، بد ترين عذاب به نمازگزاران نسبت داده شده است؛ نمازگزاراني که در انجام اين فريضه بزرگ الهي تنبلي مي‌کند و رياء به خرج مي‌دهند.^[1] از طرفي، در حاشيه جدي برخورد کردن با رياء کاري، ذهنيت افراطي در ميان نمازگزاران تقويت شده است که حتي به خود داري از نماز جماعت و حضور در مساجد منجر شده است. مواردي زيادي و جود دارد که افراد به اين خاطر در نماز جماعت ادارات شرکت نمي‌کنند که به زعم او اغلب از سر ريا به آنجا مي‌روند و خودش نيز به خاطر نيفتادن در دام رياء از شرکت در نماز سرباز مي‌زنند. عده­اي در توجيه ترک نماز مي­گويند: اگر نماز بخوانيم، احساس مي­کنيم مرتکب ريا شده­ايم، يا در حال خودنمايي هستيم! و از آنجا که عمل ريائي ارزشي ندارد، پس بهتر اين است نماز را به صورت فراداي و دور از چشم هر بيننده بخوانيم!! اين افراد در واقع با فرار از رياء به دام رياء بزرگتري مي‌افتد که شيطان و نفس اماره برايش پهن کرده است. زيرا چنين افرادي نه براي خدا بلکه براي آرامش نفس خود نماز جماعت را ترک مي‌کنند.

وسواس ديگري که دست به گريبان مديران و کارکنان است، شخص امام جماعت است. نمازگزاران در عدالت امام جماعت، مروت او، تسلط او بر قواعد تجويدي و ... بيش از اندازه احتياط مي‌کنند. امام جماعت به با فلان جريان در ارتباط است و يا با شخصيت کذايي هم صحبت بوده و يا در فلان جاي تحصيل کرده است، همه مواردي هستند که از سوي شرکت کنندگان در نماز مطرح مي‌شوند. اين در حالي است که بنا بر روايات سخت‌گيري بي مورد نسبت به رويه و روحيات پيش‌نمازان درست نيست.

مولف: حجت الاسلام کوشا، مرکز تخصصی نماز