قنوت و آداب آن

- براء بن عازب : پيامبر ( صلى الله عليه وآله ) نماز واجب نمى  گزارد ، جز اينكه در آن قنوت مى  خواند .
- امام باقر ( عليه السلام ) : قنوت در هر نمازى ( مشروع ) است .
- قنوت در هر دو ركعت هست ، واجب باشد يا مستحب .
- امام صادق ( عليه السلام ) : هر كس از روى بى ميلى قنوت را ترك كند ، نمازى براى او نيست .
- صفوان جمال : چند روز پشت سر امام صادق ( عليه السلام ) نماز گزاردم . در همه نمازها قنوت مى  خواند ، هم آن هايى كه بلند و هم نمازهايى كه آهسته خوانده مى  شود .
- امام صادق ( عليه السلام ) : قنوت در نماز واجب ، دعا و در وتر ، استغفار است .
- پيامبر خدا ( صلى الله عليه وآله ) : آن كه قنوتش را در دنيا بيشتر طول دهد ، در توقفگاه روز قيامت آسوده تر است .
- طول دادن قنوت در نماز ، سختى هاى مرگ را كاهش مى  دهد .
- هنگامى  كه ابوذر پرسيد كدام نماز برتر است ؟ فرمود : نمازى كه قنوتش طولانى باشد .
- از معصومان روايت شده است : برترين نماز ، آن است كه قنوتش طولانى باشد .
- امام باقر ( عليه السلام ) : همه قنوتها ، با صداى بلند خوانده مى  شود .
- اسماعيل بن فضل : از امام صادق ( عليه السلام ) درباره قنوت و آنچه در آن گفته مى  شود ، پرسيدم . حضرت فرمود : هر آنچه خداوند بر زبانت جارى كرد و براى آن چيز خاصى نمى  دانم .
- امام صادق ( عليه السلام ) : كافى است در قنوت بگويى : " خدايا ما را بيامرز و بر ما رحمت آور و به ما عافيت ده و از ما در دنيا و آخرت درگذر كه تو بر هر كار توانايى " .
- ابو بكر بن ابى سمال : نماز صبح را پشت سر امام صادق ( عليه السلام ) خواندم ، هنگامى  كه در ركعت دوم ، قرائتش را تمام كرد با صدايى نزديك به بلندى صداى قرائتش گفت : " خدايا ما را بيامرز و بر ما رحمت آور و به ما عافيت ده و از ما در دنيا و آخرت درگذر كه تو بر هر كار توانايى " .
- قاضى نعمان : دعاهاى گوناگونى براى قنوت نماز صبح ، از اهل بيت
- درودهاى خداوند بر ايشان باد
- به ما رسيده است . اين دعاها همگى زيبا هستند و از زيباترين آن ها اين است كه بگويى : خدايا ما از تو يارى مى  جوييم و آمرزش مى  خواهيم و نيكيهايت را سپاس مى  گوييم و كفران نمى  كنيم . برايت فروتنى مى  كنيم و از آن كه به تو كفر مى  ورزد ، دورى مى گزينيم . خدايا فقط تو را مى پرستيم و براى تو نماز مى گزاريم و سجده مى  كنيم و به خدمت تو شتابانيم . به رحمتت اميد داريم و از عذابت هراسانيم كه بى گمان به كافران مى  رسد . خدايا كافران و منافقان و منكران اوليايت
- پيشوايان پاك خاندان پيامبرت - را عذاب كن و بر آنان كيفر و سختى و خشم و عذابت را فرو فرست . خدايا كافران اهل كتاب و مشركان را مجازات كن . خدايا مردان و زنان مؤمن را بيامرز و ميان آنان را اصلاح كن و با هم الفتشان ده و ايمان و حكمت را در دلهايشان بنشان و آن ها را بر دين پيامبرت ثابت بدار و در برابر دشمنان تو و خودشان ياريشان كن . خدايا مرا همراه با آنان كه ره نمودى ره بنما و سرپرستيم را همچون آنان كه سرپرستيشان را پذيرفتى بپذير و در آنچه به من بخشيده اى بركت ده و در ميان آنان كه عافيت داده اى ، عافيتم بخش و از قضاى سوء خود ، حفظم كن كه تو حكم مى  رانى و بر تو حكمى  نمى  رود و آن كه تو دوستش دارى ، خوار نمى  شود و آن كه تو دشمنش دارى سربلند نمى  گردد . تو مبارك و بزرگى ، جز تو خدايى نيست ، از تو آمرزش مى  خواهم و به تو باز مى  گردم و نيكويى را از تو اى پروردگار من ، در دنيا و آخرت مى  طلبم و از تو مى  خواهم كه با رحمتت ما را از عذاب جهنم حفظ كنى ( 1) .

 تشهد و آداب آن

- سورة بن كليب : از امام باقر ( عليه السلام ) كمترين چيزى را كه از تشهد كفايت مى  كند پرسيدم ، فرمود : شهادتين .
- امام صادق ( عليه السلام ) : هر كس نماز بگذارد و بر پيامبر ( صلى الله عليه وآله ) صلوات نفرستد و آن را از روى قصد ترك كند ، نمازى ندارد .
- پرداختن زكات ( فطريه ) روزه را تمام مى  كند ، همچون صلوات بر پيامبر ( عليه السلام ) كه تمام كننده نماز است . هر كس روزه بگيرد و زكات را از روى قصد نپردازد ، روزه اى ندارد و هر كس نماز بگزارد و از روى قصد صلوات بر پيامبر ( صلى الله عليه وآله ) نفرستد ، نمازى ندارد . همانا خداوند متعال پيش از نماز به آن ( زكات ) پرداخته و فرموده است : " بى گمان رستگار شد كسى كه زكات داد و نام پروردگارش را ياد كرده نماز گزارد " .
- تشهد در ( پايان ) دو ركعت نخست چنين است : سپاس مخصوص خداست ، گواهى مى  دهم كه جز خداى يگانه خدايى نيست ، همتايى ندارد و گواهى مى  دهم كه محمد بنده و پيامبر اوست . خدايا ، بر محمد و خاندانش درود فرست و شفاعتش را در حق امتش بپذير و درجه اش را رفيع كن .
- محمد بن ابى نصر : به امام رضا ( عليه السلام ) عرض كردم : فدايت شوم ، همان تشهد ركعت دوم را در ركعت چهارم بگويم كفايت مى  كند ؟ فرمود : بلى .

  سلام و آداب آن

- امام صادق ( عليه السلام ) : هنگامى  كه در صف ( نماز جماعت ) هستى ، سلامى  بر طرف راستت و سلامى  بر طرف چپت بده ، زيرا از سمت چپت كسى بر تو سلام مى  كند . و اگر امام بودى يك سلام رو به قبله بده .
- مفضل بن عمر : از امام صادق ( عليه السلام ) حكمت واجب شدن سلام را در نماز پرسيدم ، فرمود : چون پايان دادن به نماز ( و محرمات در هنگام انجام آن ) است . گفتم : به چه علت بر سمت راست سلام مى  دهد و بر چپ نمى  دهد ؟ فرمود : چون فرشته اى كه بر نوشتن نيكوييها گمارده شده ، در سمت راست و آن كه بديها را مى نويسد در سمت چپ است و نماز نيكوست و بدى در آن نيست . از اين رو بر سمت راست سلام مى  دهد و نه چپ . گفتم : چرا گفته نمى  شود : سلام بر تو و گفته مى  شود : سلام بر شما و حال آنكه فرشته سمت راست يك نفر است ؟ فرمود : چون هم بر او و هم بر آنان كه در سمت چپ هستند سلام مى  دهد و فرشته سمت راست را با ( اختصاص ) اشاره به او برترى مى  بخشد . . . گفتم : چرا مأموم سه سلام مى  دهد ؟ فرمود : يكى ، جواب سلام امام جماعت است كه براى او و دو فرشته اش مى  باشد و سلام دوم بر آنان كه سمت راست اويند و نيز دو فرشته گمارده شده بر او و سلام سوم بر آنان كه سمت چپ اويند و نيز دو فرشته گمارده شده بر او و آن كه در سمت چپش كسى نيست بر سمت چپش سلام نمى  دهد ، مگر اينكه سمت راستش ديوار و چپش به طرف مأمومى  باشد كه پشت سر امام است . پس در اين حالت بر سمت چپش سلام مى  دهد . گفتم : پس امام بر چه كسى سلام مى  دهد ؟ فرمود : بر دو فرشته اش و مأمومان . به فرشتگانش مى  گويد : به سلامت ماندن نمازم را از آنچه تباهش مى  كند ، بنويسيد و به نمازگزاران پشت سرش مى  گويد : از عذاب خداى عز وجل در سلامت و امان مانديد .

1. در مصنف ابن ابى شيبه اين دعا را به حضرت على نسبت داده و آن را تا " عذابت به كافران مى  رسد " نقل كرده است .
 

منبع: کتاب الصلاة في الكتاب والسنة، محمد محمدي رى شهری

مولف: محمد محمدی ری شهری