ارائه توسط ستاد اقامه نماز
آقای محمد حسین حاجی علیان، طلبه سطح سه حوزه علمیه و کارشناسی ارشد تاریخ تشیع، نویسنده چندین کتاب در حوزه نماز هستند که از سال ۱۳۹۱ تاکنون با مرکز تخصصی نماز همکاری دارند، در این گفتگو که توسط روابط عمومی مرکز تخصصی نماز انجام شد، درباره کتاب «ماجراهای کلاس پر حاشیه» با وی همراه می‌شویم؛
چند سال قلم می‌زنید و چند اثر شما در مورد نماز است؟
بیش از ده سال است که در قالب‌های شعر، داستان، مقاله نویسی و روزنامه نگاری و طنزنویسی فعالیت حرفه ای دارم. عمده فعالیت من در نشریات و مجلات و فضای مجازی بوده. به مدت سه سال سردبیر نشریه شبستان که برای مساجد کشور هفته نامه‌ی طنز دینی را منتشر می‌کردیم. و هدف از آن انتشار محتوای دینی در قالب طنز بود.
از سال نود و دو برای ستاد اقامه نماز شش کتاب طنز نوشتم که به غیر از کتاب اخیر همه در نوبت انتشار هستند.
به غیر از ستاد اقامه نماز کتاب مستقل ندارم. کتابهای مجموعه طنزی هست که آثار من هم در آن کتابها آمده: کتابهای قمپز و سوهان روح(مجموعه اشعار طنز شاعران قمی) و کتاب ترجیحا مجرد (کتاب طنز حجاب) آثار من منتشر شده.
انگیزه شما از نوشتن کتاب با موضوع نماز چه بود؟
من به شخصه احساس نیاز شدید کردم. نه اینکه کار در مورد نماز نداشته باشیم. تا کنون کتابهای زیادی با موضوع نماز نوشته شده و محتواهای خیلی خوبی داریم. ادله عقلی و نقلی برای پاسخ به سوالات گوناگون پیرامون نماز تهیه شده است. در واقع بانکی از اطلاعات و معلومات در مورد نماز داریم ولی نکته اینجاست که کسی اینها را نمی‌خواند.
چرا نمی‌خواند؟ به نظر من چون مولفین بیشتر به تولید محتوای خوب دقت دارند تا نوع بیان و ارتباط با مخاطب. البته حق دارند؛ می‌خواهند حرف خوب بزنند پس باید برای این حرف خوب حسابی تحقیق کنند ولی برای خوب شنیده شدن، حرف خوب کافی نیست. باید زبان مخاطب را شناخت، باید دید از چه خوشش می آید. و با زبان خودش و در جهان خودش با او حرف زد.
این شد که به این فکر افتادم که چطور می‌شود مطالب را طوری گفت که مخاطب به دنبال آن بیاید نه اینکه مطالب را به زور به خوردش بدهیم.
البته ادعا نمی‌کنم که در کتابم به این مهم رسیدم ولی هدفم این بوده. اینکه چقدر رسیدم با مخاطب.
در چند جمله کتاب “ماجراهای کلاس پر حاشیه” را معرفی کنید؟
کتاب ماجراهای کلاس پر حاشیه کتابی است که شبهات پیرامون نماز را با زبانی طنز و در قالب داستانی جذاب و با تشبیهاتی با نمک پاسخ می‌دهد.
داستان کتاب در مورد کلاسی است که معلم آن به سفر می‌رود و به جای آن کسی به کلاس می‌آید که درسهای عجیب ارائه می‌دهد. فصلهای کتاب اسم کلاسهای عجیب این معلم است. مثل درس شاخولوژی، درس میوه شناسی، درس انضباط و … .
در هر فصل، اول وارد فضای جذاب و خنده دار آن بخش می‌شود که در ابتدا، مخاطب فکر می‌کند که این مطالب ربطی به بحث نماز ندارد ولی درپایان فصل با رسیدن به محتوای اصلی و پاسخ شبهه، مشخص می‌شود که کل مطالبی که گفته شده یک تشبیه بوده تا پاسخ شبهه کامل مشخص شود.
اگر بخواهید در چند جمله ارکان اصلی کتاب را توضیح بدین ؟
کتاب شامل فصلهای مختلفی است که هر فصل اسم یک کلاس درس است. هر فصل برای پاسخ دادن به یک یا چند شبهه خاص در مورد نماز تدوین شده که همه پاسخ‌ها در قالب تشبیه ارائه شده است. ولی مخاطب هیچ کجا، خود شبهات را نمی‌بیند. در هر فصل مخاطب، اول وارد فضای جذاب و خنده دار آن بخش می‌شود که در ابتدا فکر می‌کند که این مطالب ربطی به بحث نماز ندارد ولی درپایان فصل با رسیدن به محتوای اصلی و پاسخ شبهه، مشخص می‌شود که کل مطالبی که گفته شده یک تشبیه بوده تا پاسخ شبهه کامل مشخص شود.
در پایان هر فصل هم تمرینی آمده که هم محتوا و پاسخ شبهه تأکید شود و هم طنز مفرهی دیگر را مخاطب تجربه کند.
خاطره ای از نوشتن این کتاب نمازی دارید؟
کتاب سختی‌های شیرینی داشت. اولا از آن کتاب‌هایی بود که باید سریع می‌نوشتیم که به اجلاس سراسری نماز برسد. ثانیاً کتاب سختی بود. نوشتن کتاب در نگاه اول غیر ممکن بود. مجموعه ای از شبهات نماز از شبهات کلان تا شبهات روز را به من دادند و گفتند با قلم جذاب طنز به اینها پاسخ بده. روزهای اول که فکر می‌کردم نمی‌شود. می‌خواستم تماس بگیرم که بگویم نمی‌شود. کلی فکر کردم تا به یک خروجی خوب برسم. ثالثاً در اوج نوشتن کتاب خوردم به محرم. وسط روضه ها و هیأت‌ها باید به نوشتن کتاب طنزم هم فکر می‌کردم و طنز نمازم را باید زودتر می‌نوشتم که دیر شده بود.
خلاصه دنیایی داشت نوشتن این کتاب.
مخاطب اصلی این کتاب چه کسانی هستند و بیشتر برای چه اقشاری مفیده است؟
کتاب برای نوجوانان نوشته شده، مقطع متوسطه. ولی برای قشر جوان هم مفید است و همچنین معلمان و روحانیون و تمام کسانی که با نوجوانان سر و کار دارند.
اگر الان بخواهید دوباره این کتاب را بنویسید چه تغییراتی در کتاب ایجاد می‌کنید و چه خلاء پژوهشی در موضوع بحث شما باقیمانده است؟
تغییر که قطعا می‌دهم ولی موردی است و در جزئیات متن کتاب بیشتر دست می‌برم. ولی کلیت کار به نظر خودم قابل قبول است و نیاز به تغییر ندارد.
به نظر شما در حوزه نماز چه موضوعاتی جای کار دارد و باید کار شود؟
به نظرم کارهای جوان پسند و نوجوان پسند. کارهای جذاب. کارهای خنده دار و بانمک . کارهایی که از نوع مطالبی باشد که جوانان و نوجوانان در کانال‌ها و گروه ها می‌خوانند. باید شکاف زبان را بین خودمان و نسل امروز از بین ببریم. از لحاظ محتوا غنی هستیم باید سرمایه و تمرکز را بگذاریم روی پیدا کردن زبان مخاطب امروز.
نوشتن در مورد نماز چه امتیازی دارد و چه سختی‌هایی؟
نماز از آن موضوعاتی است که هیچ وقت شکی در نوشتنش نداری. چون ستون دین است و برای قوام بنای دین باید ستون را هر چه بیشتر محکمتر کرد. مشکلی هم اگر امروز در جامعه هست باید ستون را محکم تر کرد. در مورد هر معضل دینی و اجتماعی دیگری هم بخواهیم گام برداریم نماز به آن مرتبط است. حتی مثلا اگر امروز بحث اول در مورد حجاب است، با کار بر روی نماز حتی مشکل حجاب را هم می‌شود درست کرد. کسی که حجاب را قبول ندارد اول باید دید نماز می‌خواند یا نه. اگر نماز می‌خواند می‌شود با حجابش کرد ولی در غیر این صورت هرچقدر از حجاب بگویی فایده نداره. اول باید نماز خوان شود.
سختی هم زیاد دارد. بخصوص در قالبی که من می‌نوسم یعنی طنز. یادم است ده سال پیش اولین باری که وارد ستاد اقامه نماز شدم برای نوشتن کتاب طنز نماز آنجا گفتم نوشتن طنز نماز یک شمشیر دو لبه است که از دو طرفش می‌بُرد. اگر مواظب شوخیهایش نباشی می‌شود وهن مقدسات که از این بدتر نداریم. اگر هم خیلی مواظب باشی و وسواس به خرج بدهی می‌شود به اصطلاح یک طنز بهداشتی لوس و بی نمک که مخاطب می‌گوید ای کاش جدی می‌نوشت. طنز باید مخاطب را بخنداند. درست هم بخنداند ولی در حوزه‌ی نماز باید به شدت مواظب خط و خطوط بود.
در حوزه انتشار مکتوبات نمازی چه پیشنهادی برای مرکز تخصصی نماز دارید و چه نقدی در این زمینه دارید؟
نقدم این است که چرا کتابهای در صف انتشارشان را منتشر نمی‌کنند.
و پیشنهادم هم این است که به سمت کتابهای جذاب و جوان پسند بیشتر برود که نیاز فوری جامعه است.
