- امام جواد ( عليه السلام ) : هرگاه پيامبر ( صلى الله عليه وآله ) از نمازش فارغ مى  شد مى  گفت : خدايا ، آنچه را كرده و مى  كنم ، نهان و آشكار كرده ام ، اسراف بر خود را و آنچه را كه تو بهتر از من مى  دانى ، بر من بيامرز . خدايا تو پيش از همه و پس از همه هستى ، جز تو خدايى نيست . به داناييت بر نهان و به تواناييت بر همه خلقت سوگند ، تا آنگاه كه زندگى را برايم بهتر مى  دانى ، مرا زنده نگاه دار و آن گاه كه مرگ را برايم بهتر مى  دانى ، مرا بميران . خدايا ، همانا من بيم از تو را در نهان و آشكار ، سخن حق را در خشم و خشنودى و ميانه روى را در تنگدستى و توانگرى ، از تو مى  خواهم . نعمتى تمام ناشدنى و روشنى چشمى  ناگسستنى را از تو مى  خواهم . خشنودى به حكم تو ، مرگى مبارك پس از زندگى و زندگانى آرام پس از مرگ ، لذت نگاه به تو وشوق ديدارت و ملاقات تو بى رنجى گزنده و فتنه اى گمراه كننده را ، از تو مى  خواهم . خدايا ، ما را به زينت ايمان ، مزين كن و راهنما و رهيافته قرار ده . خدايا ، ما را در ميان آنان كه ره نمودى ، ره بنما . خدايا ، همانا من اراده قوى بر يافتن راه راست و پايدارى در كار و استوارى در راه حق را از تو مى  خواهم . سپاسگزارى نعمتت را ، سلامتى كامل و اداى حقت را مى  خواهم . اى پروردگار من ، دلى پيراسته و زبانى راستگو از تو مى  خواهم . از آنچه كه مى  دانى آمرزش مى  طلبم و نيكوترين آنچه كه مى  دانى از تو مى  خواهم و از بدى آنچه مى  دانى به تو پناه مى  برم ، كه تو مى  دانى و ما نمى  دانيم و تو به نهانها بسيار دانايى ( 1) .
 

- ابو ايوب انصارى : در پشت سر پيامبرتان ( صلى الله عليه وآله ) نماز نگزاردم ، جز اينكه هرگاه نمازش را به پايان مى  برد ، مى  شنيدم كه مى  گويد : خدايا همه خطاها و گناهانم را بيامرز ، خدايا نعمتت را بر من ارزانى دار ، مرا زنده بدار و روزيم ده و به كارها و خويهاى شايسته رهنمونم كن كه جز تو به شايسته هاى آن دو ( كارها و خويها ) ره نمى  نمايد و جز تو از زشتهاى آن دو ، باز نمى  دارد .
 

- پيامبر خدا ( صلى الله عليه وآله ) - به على ( عليه السلام )
- : هرگاه خواستى هر چه را مى  شنوى و مى خوانى به ياد بسپارى ، اين دعا را در پى هر نماز بخوان : پاك و منزه است آن كه به مردمان مملكتش تجاوز نمى  كند . پاك و منزه است آن كه ساكنان زمين را كيفرهاى گونه گون نمى  دهد ، پاك و منزه است آن مهربان و بخشش گر . خدايا ، در دل من نور و بينش و فهم و دانايى قرار ده ، كه تو بر هر كار توانايى .
 

- اصبغ از امام على ( عليه السلام ) : هر كس دوست دارد از دنيا برود در حالى كه از گناهانش پاك شده آنگونه كه زر ناب از تيرگيها پاك مى  گردد و هيچ كس چيزى به ستم برده را از او مطالبه نكند ، در پى هر يك از نمازهاى پنجگانه ، تبار نامه خداوند ، قل هو الله احد ، را دوازده مرتبه بخواند . سپس دستانش را بگشايد و بگويد : خدايا به نام پنهان ، پوشيده ، پاك ، پاكيزه و خجسته ات از تو مى  خواهم . به نام بزرگ و چيرگى هميشگيت از تو مى  خواهم . اى بخشنده عطاها ، اى آزاد كننده اسيران ، اى رهايى دهنده مردم از آتش ، بر محمد و خاندان او درود فرست ، از آتش رهاييم ده ، آسوده از دنيا ببر و به سلامت وارد بهشت گردان . آغاز دعايم را رستگارى ، ميان آن را كاميابى و پايان آن را نيكويى قرار ده ، كه تنها تو به نهانها بسيار دانايى . سپس فرمود : اين از امور نهانى است كه پيامبر خدا ( صلى الله عليه وآله ) به من آموخت و فرمان داد آن را به حسن و حسين نيز بياموزم  .
 

-  امام صادق ( عليه السلام ) : پيامبر خدا ( صلى الله عليه وآله ) روزى به اصحابش فرمود : آيا اگر هر چه لباس و ظرف داريد گرد آوريد و روى هم بنهيد ، فكر مى  كنيد به آسمان برسد ؟ گفتند : نه اى پيامبر خدا ، فرمود : آيا شما را به چيزى راهنمايى نكنم كه ريشه اش در زمين و شاخه اش در آسمان باشد ؟ گفتند : چرا ، اى پيامبر خدا . فرمود : هر يك از شما كه از نماز واجبش فارغ شد ، سى بار بگويد : " و خدا پاك و منزه است ، سپاس براى خداست و جز خداوند ، هيچ خدايى نيست و خدا بزرگتر است " . همانا ريشه اين ها در زمين و شاخه آن ها در آسمان است . آن ها خرابى ، آتش ، غرق شدن ، در چاه افتادن ، خوراك درنده شدن ، مرگ بد و بلاى آسمانى را كه در آن روز بر بنده فرود مى  آيد ، دفع مى  كنند و آن ها ماندگارند .
 

- پيامبر خدا ( صلى الله عليه وآله ) : در پى هر نماز مى  گويى : خدايا از نزد خود مرا ره بنما و از فضل و بخششت بر من فرو ريز و از رحمتت بر من بگستر و از بركتهايت ، بر من فرو فرست .
 

- امام على ( عليه السلام ) - از دعاى ايشان پس از نماز واجب

- : خدايا ، براى تو نماز گزاردم و حال آنكه مى  دانى در نمازم ، نقص و شتاب و فراموشى و غفلت و كسالت و سستى و از ياد بردن و ريا و خودنمايى و شك و دورى و گمان و عجب و انديشه كردن و فروگذاشتن از كمال واجبت ، مى  باشد . اى خداى من ، از تو مى  خواهم بر پيامبر و خاندانش درود فرستى و نقص نمازم را به تمام ، و شتابم را در آن به تأمل و استوارى و فراموشى ام را به بيدارى و غفلتم را به مواظبت و كسالتم را به نشاط و سستى ام را به پايدارى و از ياد بردنم را به ياد داشتن و دورى ام را به كشش و ارتباط و ريايم را به اخلاص و خودنمايى ام را به پوشاندن و شكم را به يقين و گمانم را به حجت و انديشه ام را به فروتنى و تحير و فروماندنم را به فرمانبردارى ، تبديل فرمايى . همانا براى تو نماز گزاردم و به تو روى كردم و به تو ايمان آوردم و تو را قصد كردم . پس در نماز و دعايم ، رحمت و بركت قرار ده كه زشتيهايم را بپوشاند و جايگاهم را گرامى  دارد و رويم را سفيد گرداند و عملم را پاكيزه كند و بار گناهم را سبك گرداند . خدايا ، با آن ، سنگينى ام را سبك گردان و آنچه را نزد توست بهتر از آنچه از من مى  برى ، قرار ده . سپاس خداوندى كه واجبى را از من ادا كرد كه از نمازهاى واجب و نوشته شده بر مؤمنان بود . اى خداوند ، اى بخشنده ترين بخشندگان .
 

- هر كس مى  خواهد پيمانه اش را تمام گيرند ، پس در پى هر نماز بگويد : پاك و منزه است پروردگارت ، پروردگار عزت ، از آنچه مى  گويند و سلام بر پيامبران و سپاس مخصوص پروردگار جهانيان است .
 

- امام باقر ( عليه السلام ) : كمترين چيزى كه از دعا ، پس از ( نماز ) واجب كفايت مى  كند ، اين است كه بگويى : خدايا ، همانا من هر نيكى را كه به آن آگاهى دارى ، از تو مى  خواهم و از هر بدى كه به آن دانايى ، به تو پناه مى  برم . خدايا ، همانا من آسايش در همه كارهايم را از تو مى  خواهم و از رسوايى دنيا و عذاب آخرت به تو پناه مى  برم ( 2) .
 

- امام صادق ( عليه السلام ) : هر كس در پى نماز واجب بگويد : " خود و خانواده و فرزندانم و هر كس كه نگهداريش با من است را ، به خداى بزرگ و شكوهمند مى  سپارم و به خدايى كه همه چيز در برابر بزرگى اش وحشت زده و ترسان و خوار است ، خود و خانواده ، دارايى ، فرزندان و هر كس را كه نگهداريش با من است مى  سپارم " . در ميان بالى از بالهاى جبرييل در بر گرفته و خود و خانواده و داراييش حفظ مى  شود .
 

- دعايى است كه در پى هر نماز خوانده مى  شود ، پس اگر بيمارى و رنج و دردى دارى ، هرگاه نمازت را به پايان بردى ، هفت بار با دست ، سجده گاهت را مسح كن و اين دعا را بخوان و دستت را بر جاى درد بكش و بگو : " اى كسى كه زمين را بر آب و هوا را با آسمان نگه داشت و براى خود زيباترين نامها را انتخاب كرد ، بر محمد و خاندانش درود فرست و براى من اين گونه و آن گونه كن و اين و آن را روزيم ده و از فلان و به همان سلامتى ام بخش .
 

- خطاب به كسى كه گفت : فدايت شوم ، پيروان تو مى  گويند : همانا ايمان دو گونه است : ماندگار و نماندنى . پس چيزى به من بياموز كه اگر آن را بگويم ، ايمانم كامل شود ،
- فرمود : در پى هر نماز واجب بگو : خشنودم به اينكه ، خداوند ، پروردگارم ، محمد ، پيامبر ، اسلام ، دين ، قرآن ، كتاب ، كعبه ، قبله وعلى ولى و امامم باشد . و به امامت حسن و حسين و امامان ( صلوات الله عليهم ) خشنودم . پس آنان را نيز از من خشنود كن كه تو بر هر كار توانايى .
- على بن مهزيار : محمد بن ابراهيم به ابوالحسن ( عليه السلام ) ( 3) نوشت : اى سرور من ، اگر صلاح مى  بينى ، دعايى به من بياموز كه اگر در پى نمازهايم بخوانم خداوند براى من نيكى دنيا و آخرت را گرد آورد . پس امام ( عليه السلام ) نوشت : مى  گويى : از بدى دنيا و آخرت و بدى همه دردها ، به روى كريمانه ات و عزت زوال ناپذيرت ، پناه مى  برم .

پینوشت ها

1.در نقل سنن ابى داود و سنن كبرى ، تنها تا " جز تو خدايى نيست " آمده است .
2.الفقيه ، و مكارم الاخلاق ، در آغاز حديث ، صلوات بر پيامبر و خاندانش را نيز دارند .
3.به احتمال فراوان ، منظور امام هادى ( عليه السلام ) مى باشد .

مولف: محمد محمدی ری شهری