ارائه توسط ستاد اقامه نماز
در میان هیاهوی دنیا و غفلت آورندگی آن، اذان، پیام دعوتی است از جانب خالق برای آگاهی مردم و تذکر به غافلان و یادآوری زمان رحمت خاص الهی. اذان و اقامه، دروازه و اذن دخول ورود به محضر ربوبی است. خود این اذن نیز سیری دارد که از توحید شروع و با شهادت به رسالت و امامت کامل می شود. سپس دعوت می کند به رستگاری به وسیله بهترینعمل. سپس دگر بار با تأکید بر توحید به اتمام می رسد.
آداب
سفارش و تأکید بر اذان و اقامه به حدی است که فرموده‌اند: اگر فراموش كند اذان و اقامه بگويد و وارد نماز بشود، تا قبل از وارد شدن به ركوع، مي‌تواند نماز را قطع و پس ازگفتن اذان و اقامه دوباره نماز را شروع كند.[1]
از آداب اذان و اقامه رو به قبله گفتن آنهاست؛ همچنین در حالت ایستاده و با طهارت[2] گفته شوند؛ صحبت نكردن در ميان فصول اذان و اقامه و آرام بودن بدن در اقامه و بلندتر بودن صداي اذان از اقامه، از دیگر آداب این دو عمل است. [3]
یکی دیگر از مستحبات در این خصوص فاصله انداختن بين اذان و اقامه به برداشتن يك گام يا نشستن يا به سجده كردن يا به ذكرگفتن يا دعا كردن يا ساكت بودن يا به دو ركعت نماز می‌باشد.[4] از امام صادق(ع) روايت شده که فرمودند: وقتي براي نماز واجب قيام مي‌کني، اذان و اقامه بگو و بين آن دو با نشستن يا سخن گفتن يا تسبيح گفتن فاصله بينداز.[5]
امام علي(ع) نیز به ياران خود فرمودند: هر کس ميان اذان و اقامه سجده کند و در آن حال بگويد: "سَجَدْتُ لَكَ خَاضِعاً خَاشِعاً ذَلِيلا"؛ براي تو از روي خضوع و خشوع و با حالت خواري و کوچکي سجده کردم، خداوند مي‌فرمايد: اي فرشتگان من! سوگند به عزّت و جلال خود، هر آينه دوستي اين بنده را در دل بندگان مؤمنم قرار مي‌دهم و هيبت و ترس از او را در دل منافقان خواهم افکند.[6]
یکی از سفارش‌های روایت که در جامعه توجه کمی به آن می‌شود، اذان گفتن هنگام اوقات شرعی نماز است. امروزه اذان گفتن محدود شده است به بلندگوهای مساجد، آن‌هم با صدای ضبط شده و مصنوعی. درحالی که در روایات تأکید بر اذان گفتن شده است، حتی برای غیر نماز. مثلاً تأكید به اینکه اذان اولین صدایی باشد که نوزاد می‌شنود. چو خوب است در جامعه فرهنگ اذان‌گویی زنده شود و هنگام اذان، مؤمنان در محیط‌های مختلف اذان بگویند. خود تصویر یک مؤمن در حال اذان گفتن، بهترین دعوت‌کننده دیگران به نماز است. در حديث است که روز قیامت که بیشتر مردم از خجالت سرافکنده‌اند، اذان‌گویان با سرافرازی تمام با قامتی برافراشته محشور می‌شوند.[7]
از امام صادق(ع) پرسیده شد که آیا زنان برای نماز خود اذان بگویند؟ ایشان در پاسخ می‌فرمایند: "اگر انجام دهد؛ کار نیکویی انجام داده است و اگر انجام ندهد و تنها تکبیر (الله اکبر) بگوید و شهادت به وحدانیت خداوند دهد و بگوید محمد رسول خدا است، کفایت می‌کند".[8]
پیام‌ها
ـ اذان رسانه اسلام و بهترین شعار است.
ـ اذان درس تبلیغ دین می‌دهد.
ـ لازم است پیوسته اعتقادات را به خود و دیگران گوشزد کرد.
[1]. العروة الوثقی، ج1، مستحبات اذان واقامه.
[2]. بعضی در مورد اقامه، طهارت را لازم می‌دانند.
[3]. جملۀ "أشهد أنّ علياً ولي الله" جزء اذان و اقامه نيست، ولى خوب است به قصد قربت گفته شود. توضيح المسائل مراجع، مسئله919.
[4]. بعضی از فقها در نماز مغرب گفته‌اند فاصله به غير نماز باشد.
[5].حر عاملي، وسائل الشیعه، ج 5، ص397، ح6909.
[6]. همان، ص400، ح6919.
[7]. حر عاملي، وسائل‌الشیعه، ج4، ص615.
[8].شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، محقق، مصحح، موسوی خرسان، ج 2، ص 58.
مولف: هادی عجمی
ناشر: مرکز تخصصی نماز
