حقيقت نماز

نماز، بهترين جلوه بندگي و اطاعت الهي است. تعبيرات قرآن شريف و پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم و ائمه ي معصومين عليهم السلام در مورد نماز، نشانگر اهميت و ارزش مندي آن است. قرآن شريف، نماز را بهترين جلوه و مظهر ياد و ذکر الهي دانسته است:

أقم الصلوة ان الصلوة تنهي عن الفحشاء و المنکر و لذکر الله أکبر؛[1] .

نماز را بر پا دار، که نماز از کار زشت و ناپسند باز مي دارد، و قطعاً ياد خدا بالاتر است.

نيز در جايي ديگر خطاب به حضرت موسي عليه السلام آمده است:

أقم الصلوة لذکري؛[2]  و به ياد من نماز برپادار.

بنابراين براي آن که بدانيم نماز ما تا چه اندازه «نماز» است، بايد بنگريم تا چقدر ما را از گناهان مخفي و علني باز مي دارد و تا چه اندازه در آن به ياد خداوند هستيم.

نماز «ستون دين»[3]  بلکه «اساسي ترين پايه ي آن پس از ولايت»[4] ، و يکي از  مظاهر آشکار عرفان و معنويت است. اميرالمؤمنين عليه السلام نماز را محور زندگي دانسته و فرموده اند: «همه ي کارها تابع نماز است.»[5] .

نماز، جواز عبور آدمي و باعث قبولي اعمال ديگر است و چنان چه پذيرفته گردد، ديگر اعمال پذيرفته مي شود اگر نه، نوبت به حسابرسي اعمال ديگر نخواهد رسيد.[6] .

پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم در پاسخ کسي که از ماهيت نماز پرسيده بود، فرمود: «نماز براي نمازگزار وسيله ي دوستي با فرشتگان، هدايت، ايمان، نور معرفت، برکت در روزي، آسايش تن، ناخشنودي شيطان، دفاع در برابر کافران، اجابت دعا و پذيرش ساير اعمال است. نماز مؤمن توشه ي آخرت، شفيع هنگام مرگ، همدم گور و پاسخ پرسش هاي قبر است. نماز بنده ي خدا در رستاخيز، تاجي بر سر وي، نوري بر چهره و لباسي بر اندام اوست. نماز حايلي ميان فرد و دوزخ است؛ حجتي است بين انسان و پروردگار، سبب ايمني از آتش و جواز عبور از صراط است... بنده با نماز به درجات عالي مي رسد، زيرا نماز، تسبيح، تهليل، تمجيد، تکبير، تقديس، ذکر و دعاست.»[7] .

از ارادتمندان علامه طباطبايي رحمه الله بود و مي خواست به پابوسي علي بن موسي الرضا عليه السلام برود. آمد و گفت: در بهترين مکان، بهترين عمل کدام است؟ علامه فرمود: نماز بخوان؛ بهترين چيزي که تشريع شده.[8] .

بهترين عمل است که لابد مرحوم ميرزا جواد آقا تهراني رحمه الله نيز - که به گفته ي آية الله العظمي اراکي رحمه الله، در نماز خلع روح مي شد[9]  - وصيت کرد: «هر کس مي خواهد براي من هديه اي بفرستد، نماز هديه کند».[10] .

آري به گفته ي بهجت عارفان، «معيار اصلي - در پيشرفت کارها و اعمال - نماز است».[11] .

[1] عنکبوت / 45.

[2] طه / 14.

[3] پيامبر اعظم صلي الله عليه و آله و سلم: «الصلاة عمود الدين»؛ مستدرک الوسائل، ج 7، ص 162.

[4] امام باقر عليه السلام: «بني الاسلام علي خمس: علي الصلاة و الزکاة و الصوم و الحج و الولاية و لم يناد بشي ء کما نودي بالولاية»؛ الکافي، ج 2، ص 18.

[5] «و اعلم أن کل شي ء من عملک تبع لصلاتک»؛ نهج البلاغه، نامه ي 27.

[6] پيامبر اعظم صلي الله عليه و آله و سلم: «هي أول ما ينظر فيه من عمل ابن آدم فان صحت نظر في عمله و لن لم تصح لم ينظر في بقية عمله»؛ وسائل الشيعه، ج 4، ص 34.

[7] بحارالانوار، ج 82، ص 231؛ حديث 56؛ به نقل از ره توشه، تابستان 1384، ص 164.

[8] «الصلاة خير موضوع»؛ بحارالانوار،ج 82، ص 308؛ به نقل از: فريادگر توحيد، ص 166 و 167.

[9] داستان هاي نماز، ص 77؛ به نقل از نماز عارفان و فرزانگان، ص 325.

[10] هزار و يک نکته درباره ي نماز، ص 126؛ نماز عارفان و فرزانگان، ص 324.

[11] نماز با شرايط شش گانه که بيان گرديد.

مولف: هادي قطبي