اگر درسته که کسی نماز نخواند بقیه اعمالش هم قبول نیست؟
تبیین پرسش فوق در گرو طرح و بررسی چند مسئله است که با بیان این مسائل و موضوعات امید است پاسخ مسئله به دست آید.
1.همان گونه که همه ما می‌دانیم؛ طبق آموزه‌های دینی ما، نماز اولین فعل عبادی در میان اعمال دینی ما است؛ یعنی پس از اصول اعتقادی (اصول دین)، در مرحله عمل که از آن به فروع دین تعبیر می‌شود، اولین چیزی که موضوعیت دارد، نماز است که از آن به ستون و عمود دین تعبیر شده است. نیز در تعابیر آمده است که اگر نماز انسان مورد پذیرش واقع شود، دیگر اعمال عبادی هم پذیرفتنی است.[1]
در احکام عبادی نماز دارای آن چنان جایگاهی است که در هیچ حالی ترک آن جایز نیست. مگر در حال اغما و بی هوشی که آن جا دیگر جای تکلیف نیست. نماز تبلور و نمود خضوع و تسلیم در برابر حق است و شیطان نیز از همین ناحیه ضربه خورده است؛ چرا که در برابر فرمان الاهی در برابر سجده ... سر تسلیم فرود نیاورد.
2.از سوی دیگر، طبق صریح آیات قرآن هر کسی مقدار ذره‌ای عمل خوب انجام دهد، به پاداش آن رسید و هر مقدار عمل شر و خلاف مرتکب شود، کیفرش را خواهد دید. بدیهی است که طبق این آیات اگر مقدار خیر در ترازوی سنجش برتری داشته با شد، انسان اگرچه بی نماز، باید اهل نجات باشد.
3. قرآن کریم می فر مایید: "... ثُمَّ رَدَدْناهُ أَسْفَلَ سافِلینَ* إِلاَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ فَلَهُمْ أَجْرٌ غَیْرُ مَمْنُون"؛[2] پس انسان را به پایین‌ترین درجه باز گرداندیم، مگر کسانی که ایمان آوردند و اعمال نیکو انجام داده‌اند که برای آنان پاداش تمام ناشدنی است. از آن جا که در این آیه تعبیر به اعمال نیکو شده است، یکی از آن اعمال نیکو نماز است، چه بسا اعمال نیکوی دیگر انسان انجام دهد که مستحق پاداش باشد.
4.در اعمال عبادی آنچه ملاک و معیار پذیرش است، نیت خدایی است؛ یعنی اگر انسان بهترین کارهای عبادی و انسانی، حتی نماز و ... را بدون نیت خدایی و بدون قصد قربت، بلکه با شرک و ریا انجام دهد، مورد پذیرش درگاه الاهی نخواهد بود و اجر و پاداشی به آن تعلق نخواهد گرفت.
با بیان این مقدمات، می‌توان گفت: اگر چه نماز آثار و برکات فراوانی دارد که از جمله آن قرب به پروردگار است و انسان بی نماز از این لطف و نعمت الاهی محروم و بی نصیب می‌ماند. نماز ذکر و یاد خدا است و کسی که نماز به پا نمی‌دارد، از چنین مزایایی بی بهره خواهد بود، اما از آن جا که خداوند خود فرموده؛ تمام گناهان را می‌بخشد حتی گناه شرک را نیز پس از توبه و عذر خواهی از محضر ربوبی‌اش خواهد بخشید؛ لذا به صورت قطع نمی‌توان گفت آیا ملاک ورود به بهشت نماز است و همه انسان‌های بی نماز با هزاران عمل خیر وارد جهنم خواهند شد.
آنچه بیانش در این مقال ضروری است؛ این است که ترک نماز می‌تواند دو دلیل داشته باشد. یک. انکار آن به عنوان یکی از اعمال عبادی که این انکار و ترک قطعاً موجب عذاب و جهنم است. دو. اما اگر ترک نماز نه از روی انکار که از روی سهل انگاری و تنبلی باشد، این موضوع، مورد بحث است،
[1] "...إِنَّ أَوَّلَ مَا یُحَاسَبُ بِهِ الْعَبْدُ الصَّلَاةُ فَإِنْ قُبِلَتْ قُبِلَ مَا سِوَاهَا..."، کلینی، کافی، ج 2، 268، دارالکتب الاسلامیة، تهران، 1365ش.
[2] تین، 5، 6.
