■ راه هاي جذب دانش آموزان به نماز
در بررسي راه هاي جذب دانش آموزان به نماز اولين مساله اي که به آن بر مي خوريم زندگي اجتماعي دانش آموز در محيط خانواده، مدرسه، جامعه و همسالان و زندگي سياسي او (درک مفاهيمي همچون مديريت، حکومت و سياست هاي اجتماعي) مي باشد.
در اين فرآيند دانش آموزان در تعامل مستقيم با اطرافيان، خانواده ، دوستان، مديران حکومتي، تربيتي، معلم و مربي، مسجد و روحانيت، تحت تاثير رفتارها و پيام هاي آنان است و منش هاي آنان را تحت نظر دارد و رفتارهاي تعبدي و اخلاقي ايشان را پي گيري مي نمايد.
شکل گيري شخصيت معنوي و اجتماعي دانش آموز از ابتدا در خانواده بعد در مدرسه و در مراتب بعدي از طريق ديگران صورت مي گيرد. بنا براين هر کدام از الگوهاي رفتاري مورد توجه دانش آموز است و تحت تاثير آن رفتارها مي باشد.
يکايک ارزش هاي موجود در جامعه و خانواده چه در جنبه هاي مثبت و چه در جنبه هاي منفي، شخصيت نوجوان و جوان را پي ريزي نموده، در نگرش مثبت و يا منفي او نسبت به محيط اطراف خود نقش مهمي را ايفا خواهد کرد.تربيت و پرورش فرزندان سالم از حيث اعتقادي و منش هاي پسنديده در گرو توجه کافي به مسائل محيطي و رفتاري است.چنانچه پدر و مادر خانواده به نقش الگويي خود توجه داشته باشند و در تنظيم روابط خويش با فرزندان همت گمارند و تقيد به اصول اخلاقي و انساني و بالاخره مذهبي را پيشه خود سازند، احساس خوب و ارزشمند، پاي بند به مسائل معنوي را به فرزندان خود تقديم نموده اند.
تجربه خوشايند و احساس رضايتمندي از رفتارهاي بروز داده شده کودک و نوجوان را به سوي اهداف و آرمان هاي تربيتي جامعه هدايت خواهد کرد . در نتيجه جهت يابي وي را به درک هويت معنوي و انساني ميسر خواهد نمود.پس به ميزاني که رفتارهاي سنجيده، الگوها و مسئولان تربيتي در شکل گيري شخصيت معنوي و سجاياي انساني کودک و نوجوانان موثر است، پديداري رفتارهاي متضاد با آرمان هاي اجتماعي، اخلاقي و مذهبي نيز در تخريب اين شخصيت و هويت واقعي او موثر است.
اما نقش والدين و مربيان به همين جا ختم نمي شود، بلکه اين تلاش نظر به آينده اي دوخته است که براي ساختنش زمان، هزينه و انرژي بسياري صرف شده است. اين آينده و در نتيجه چگونه شدن را والدين و مربيان به نمايندگي از جامعه در معرض ديد نوجوان و جوان قرار مي دهند که اين هويت مورد انتظار است.پس از خانواده، که به عنوان اصلي ترين سازمان در نهادي و دروني شدن رفتارها براي کودک و نوجوان کمک مي نمايد و اولين تجربيات زندگي را در اختيارش قرار مي دهد. مدرسه جايگاه ويژه اي را به خود اختصاص مي دهند.
در اين سازمان معلم و مربي الگوهايي هستند که بيشترين درصد مقبوليت را در پيش کودک و نوجوان دارند. گذر از اين مرحله در ساختار ذهني و رفتاري کودک و نوجوان با اهميت است. هوشياري والدين و مربيان دلسوز و آگاه اين امکان را براي دانش آموز به وجود خواهد آورد که با همانند سازي، بهترين الگوهاي رفتاري را براي خود انتخاب نمايند. بنابر اين شرکت فعالانه مديران و مربيان در عرصه هاي فرهنگي و ترويج ارزش هاي انساني و اخلاقي توام با عمل، شناخت معيارهاي فضيلت و انسان هاي فاضل را براي نوجوان آسان تر خواهد کرد.
چنانچه مديران، معلمان و مربيان همراه دانش آموز در نماز جماعت مدرسه شرکت فعال داشته باشند و در اجراي فرامين الهي و مواظبت در رفتار و گفتار خود کوشش نمايند، دانش آموز رغبت پيدا خواهد کرد که با علاقه مندي بيشتر در نماز حضور يابد، بايستي متوجه اين معنا بود که الگو بودن رهبران ديني، علمي و مذهبي نقش اساسي را در تکوين شخصيت دانش آموزان ايفا مي کند.
تحقيق نشان مي دهد که %48 دانش آموزان نوجوان «اعتقاد والدين خود را به خداوند و عمل به دستور او را در جذب فرزندان به نماز موثر دانسته اند.اگر چه صحبت ما بر سر ارايه الگوهاي صحيح براي نوجوانان و جوان است تا آنان را نسبت به اقامه نماز تشويق و ترغيب نمايد ،توجه به اين نکته نيز قابل تامل است که حتما بزرگسالان نيز از اين امر مستثني نيستند.
آنان نيز به نحوي متاثر از الگوهاي جامعه و رفتارهاي الگوها هستند. بررسي نشان مي دهد : فقدان فضاي تشويق مناسب و گاهي برخوردهاي نامناسب از سوي برخي مسئولان و نيروهاي مذهبي و احتمالا برخي از اوقات برخوردهاي شديد در زمينه عدم حضور برخي از مربيان و دبيران به نماز جماعت موثر واقع شده است.
شايسته است مسئولان اداري و الگوهاي اجتماعي شرط حسن برخورد و اعتدال را در رفتارهاي انساني خود مراعات نمايند.اگر بخواهيم
حرکت مطلوب در روند جذب دانش آموزان نوجوان و جوان نسبت به نماز ايجاد کنيم ،ناچاريم به اصل روش هاي برخورد خود و الگوهاي رفتاري جامعه بپردازيم و با معرفي الگوهاي شايسته در جهت تقويت باورهاي اعتقادي و مذهبي آنان گام برداريم.
امام علي(ع) در معرفي الگوهاي صحيح و شناخت آن به جامعه مي فرمايد: «مي خواهيد فقيه و دانشمند واقعي را به شما معرفي کنم؟ او عبارت از کسي است که مردم را از مهر و رافت خداوند نوميد نمي سازد. در عين حال آنان را به گونه اي ارشاد مي کند که نسبت به عذاب خداوند احساس ايمني نکنند .به مردم در ارتکاب گناه، آزادي عمل نمي دهد . قرآن را به خاطر رغبت به غير قرآن رها نمي کند.پس محبت و التفات و گشاده رويي، حسن خلق و فروتني و کوشش در تکميل نفس از معيارهاي تشخيص يک الگوي خوب و صالح است .
بنابراين راهکارهاي تشويق دانش آموزان به نماز عبارتند از:
- ايجاد احساس خوشايند نسبت به نماز
اولين گام اين است که تلاش کنيم نوجوان احساس خوشايند‌ي نسبت به نماز پيدا کند، زيرا اگر احساس خوبي به نماز داشته باشد، خود به د‌نبال کسب اطلاعات و شناخت بيشتر نسبت به آن برمي‌آيد.
- به کارگيري شيوه‌هاي غيرمستقيم
از به کارگيري جبر و فشار براي انجام فريضه نماز اکيد‌اً پرهيز کنيم . از روش‌هايي استفاد‌ه کنيم که مطابق رغبت‌ها و انگيزه‌هاي خود‌آگاهانه و دروني د‌انش‌آموزان باشد.
- استفاد‌ه از الگوهاي رفتاري
همانند‌سازي با الگوي محبوب امري طبيعي و فطري است، مشاهده والدين، دوستان، نزد‌يکان، خويشان و د‌يگر الگوها در حين اقامه نماز با معنا، اثر خوشايند‌ي در جذب او به اين فريضه مهم خواهد‌د‌اشت.
- بيان خاطره‌هاي زيبا در اهميت و عظمت نماز
در مناسبت‌هاي مختلف از خاطرات زيبا و اثر بخش نماز که خود تجربه کرد‌ه‌ايم و يا از ديگران شنيد‌ه و خواند‌ه‌ايم براي آنها نقل کنيم.
- توأم کرد‌ن نماز با تجارب خوشايند
با پاد‌اش و هد‌يه د‌اد‌ن بد‌ون اطلاع قبلي و احترام بيشتر به آنان بعد‌از اد‌اي نماز، خاطره‌اي خوش آن لحظات را براي آنان تثبيت کنيم.
- افزايش تجربه در خواند‌ن نماز
هيچ‌گاه اشتباه خواند‌ن نماز را به آنها گوشزد‌نکنيم ؛ بلکه ابتدا انجام اشتباه را از آنها بپذيريم و سپس به مرور زمان د‌رصد‌د اصلاح آن برآييم؛ چرا که توجه به مثبت‌ها، اعتماد به نفس و ارزشمند‌ي را در پي خواهد‌د‌اشت و با تشويق، قد‌رت عقل کود‌کان افزايش مي‌يابد.
- توجه به عوامل افزايش گيرايي و جاذبه‌هاي معنوي نماز
در عين رعايت ساد‌گي و زيبايي از عوامل محيطي براي افزايش جاذبه‌هاي نماز آنها استفاد‌ه کنيم. مثلاً:
ـ حضور با تبسم و شاد‌اب مربيان و معلمان در هنگام اقامه نماز.
ـ تهيه چاد‌ر رنگي و زيبا براي د‌ختران از طريق خانواده و يا مدرسه ،براي اقامه نماز.
ـ استفاد‌ه از سجاد‌ه و جانماز براي اقامه نماز.
ـ استفاد‌ه از بوي خوش هنگام نماز.
ـ استفاد‌ه از رنگ‌هاي آرامش‌بخش در تهيه سجاد‌ه، چاد‌ر.
از ميان اين عوامل، عامل" الگوهاي رفتاري" نقش بسيار مهمي در تشويق نوجوانان و دانش آموزان به نماز ايفا مي کند. اميدواريم همه مربيان و معلمان عزيز ميهن اسلامي مان به اين امر مهم توجه بيشتري داشته باشند تا با تربيت فرزندان صالح، آينده بهتري را براي ميهن اسلامي خود رقم بزنيم.
این مطلب را به اشتراک بگذارید :
