■ اوقات نماز
خداوند متعال در آيات شريفه‌ى ياد شده، اوقات نماز را به اين كيفيّت بيان مى‌فرمايد:
«أَقِمِ الصَّلَوةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلَى غَسَقِ الَّيلِ...» (78)
از وقتى كه زوال و موقع نابودى سايه از طرف مشرق برسد تا زمانى كه سياهى شب فرا رسد، نماز را به پاى دار، كه از زمان توجّه سايه از سمت مغرب به مشرق تا وقتى كه سايه‌ى شاخص به اندازه‌ى شاخص باشد، زمان فضيلت نماز ظهر است و تا سايه دو برابر شود، زمان فضيلت عصر و پس از اين زمان، زمانِ كفايت مى‌باشد.
وقت نماز مغرب و عشا از غروب تا نصف شب شرعى است. وقت چهار نماز (ظهر، عصر، مغرب و عشا) در اين قسمت آيه‌ى شريفه گنجانده شده و نماز صبح در قسمت بعدى كه مى‌فرمايد:
«...وَ قُرْءَانَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْءَانَ الْفَجْرِ كَانَ مَشْهُودًا» (78)
مقصود از «قرآن الفجر»، نماز صبح است.[1] زمان نماز صبح از ابتداى طلوع صبح‌صادق تا طلوع خورشيد مى‌باشد.
در جمله‌ى «إِنَّ قُرْءانَ الْفَجْرِ كَانَ مَشْهُودًا» اهميت نماز صبح بيان شده، كه موقع فجر، ملائك شب به آسمان مى‌روند و ملائك روز به زمين هبوط مى‌كنند[2] و مشهود بودن نماز‌صبح به اين كيفيت است كه مورد شهادت اين دو دسته از فرشتگان قرار مى‌گيرد.
آيه‌ى دوم، درباره‌ى نماز شب است؛ كه خطاب به صورت امر و فعل امر در اين‌جا بر‌وجوب دلالت دارد و مخصوص پيامبراكرم(صلى الله عليه وآله وسلم) مى‌باشد؛ حتميّت اقامه‌ى نماز شب و وجوب آن از حضرتش خواسته شده است؛ مى‌فرمايد:
«وَ مِنَ الَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّكَ عَسَى أَن يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامًا مَّحْمُودًا» (79)
قسمتى از شب را بيدار باش و در حالى كه افزون بر وظيفه‌ات مى‌باشد، به راز و نياز با خداوند بپرداز و به عبادت او مشغول باش تا بر اثر كوشش و مجاهدتى كه انجام مى‌دهى و به علت انجام دادن امر خداوند، به مقام محمود برسى و خداوند تو را به پايگاهى كه ستوده باشد، برانگيزد.
«نافله» عبارت است از نمازى كه براى تدارك نواقص نماز واجب به انجام دادنش دستور داده شده تا نمازهاى پنج‌گانه كامل شود.
مقصود از «مقام محمود» مقام عالى شفاعت است.[3] معلوم است كه احراز اين مقام عالى و پرارزش، بدون سعى و كوشش نيست: «لَيْسَ لِلإِْنسَـنِ إِلاَّ مَا سَعَى»[4]
در‌درجه‌ى اوّل، اين مقام، مخصوص پيامبراكرم(صلى الله عليه وآله وسلم)است و پس از آن حضرت به اوصياى بزرگوار آن حضرت و سپس به پيروان واقعى آنان عطا مى‌شود.
امّا شفيعان در صورتى شافع قرار مى‌گيرند كه رضايت مولى محفوظ بماند و حكمت او اقتضاى وساطت و شفاعت داشته باشد؛ زيرا خداوند فرمود:
«وَ لاَيَشْفَعُونَ إِلاَّ لِمَنِ ارْتَضَى»[5]يا «بَلْ عِبَادٌ مُّكْرَمُونَ» ؛[6] و «لاَيَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ...»[7]
زراره از امام باقر(عليه السلام) روايت مى‌كند: «سألته عما فرض الله من الصلوات؟ قال: خمس صلوات فى الليل و النهار. قلت: هل سمّاهن الله و بيّنهنّ فى كتابه؟ قال: نعم؛ أقم الصلوة لدلوك الشمس...؛[8] از ايشان درباره‌ى نمازهاى واجب كه خداوند آن‌ها را واجب نموده، سؤال كردم؛ آن حضرت فرمود: پنج نماز در شبانه‌روز است. عرض كردم: آيا خداوند آن پنج نماز را در قرآن نام برده و بيان فرموده؟ فرمود: آرى؛ نماز را از زوال ظهر تا سياهى شب به پاى دار...»
[1]. اشاره است به روايت: على بن محمد عن سهل بن زياد عن احمد بن محمد بن ابى نصر عن عبد الرحمن بن سالم عن اسحاق بن عمار قال: «قلت لأبى‌عبدالله(عليه السلام): اخبرنى با فضل المواقيت فى صلاة الفجر فقال: مع طلوع الفجر ان الله تعالى يقول (وَ قُرْءانَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْءانَ الْفَجْرِ كَانَ مَشْهُودًا) يعنى صلاة الفجر تشهده ملائكة الليل و ملائكة النهار فاذا صلى العبد الصبح مع طلوع الفجر اثبتت له مرتين اثبتها ملائكة الليل والنهار.» (بحارالأنوار، ج5، ص321، ح2)
[2]. عن الحسين بن عبيدالله الغضايرى عن هارون بن موسى التلعكبرى عن محمد بن همام عن عبدالله بن جعفر الحميرى عن محمد بن خالد الطيالسى عن زريق الخلقانى عن ابى‌عبدالله(عليه السلام): «انه كان يصلى الغداة بغلس عند طلوع الفجر الصادق اول ما يبدو قبل أن يستعرض و كان يقول: (و‌قرءان الفجر إنّ قرءان الفجر كان مشهودًا)انّ ملائكة الليل تصعد و ملائكة النهار تنزل عند طلوع الفجر...» (بحارالأنوار، ج 83، ص 72، ح 3)
[3]. ر.ك: بحارالأنوار، ج 16، ص 304.
[4]. «و اين‌كه براى آدمى جز آنچه به كوشش خود كرده است نيست.» (نجم/39)
[5]. انبياء / 28.
[6]. همان / 26.
[7]. همان / 27.
[8]. بحارالأنوار، ج 82، ص 355 ح35.
این مطلب را به اشتراک بگذارید :
