7 ـ اهتمام به نماز زمینه اجرای دیگرفروع دین:
وقتی از محكومان دوزخی راهی جهنّم می‌پرسند كه چرا به این سرنوشتِ مشئوم دچار شده‌اند، در جواب می‌گویند كه اهل نماز نبوده‌اند: (ما سَلَكَكُمْ فی‏ سَقَرَ قالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّین[35]  چه چیز شما را به دوزخ وارد ساخت؟!» مى‏گویند: «ما از نمازگزاران نبودیم  با آنكه واجبهای عبادی دیگر مانند حج و روزه و جهاد و نیز واجبهای غیرعبادی  در اسلام فراوان است و تبهكاران در برابر آنها هم مسئول خواهند بود؛  دوزخیان در طلیعه سخن از نمازگزار نبودن خود سخن می‌گویند.
 

آری ترك  نماز و تباه كردن آن، سبب افتادن در دام دیگر گناهان است، چنان‌كه اهتمام  به نماز زمینه اجرای دیگر فروع دین را فراهم می‌سازد، ازاین‏رو دوزخیانْ  گناهان دیگر خود را پس از گناه ترك نماز بیان می‌كنند: (قالوا لَم نَكُ مِنَ المُصَلّین  ولَم نَكُ نُطعِمُ المِسكین  وكُنّا نَخوضُ مَعَ الخائِضین  وكُنّا نُكَذِّبُ بِیَومِ الدّین).[36]مى  ‏گویند: ما از نمازگزاران نبودیم و به تهیدستان و نیازمندان طعام  نمى‏دادیم و با فرورفتگان [در گفتار و كردار باطل‏] فرو مى ‏رفتیم و همواره  روز جزا را انكار مى‏ كردیم.

قَالَ  رَسُولُ اللَّهِ ص حَافِظُوا عَلَى الصَّلَوَاتِ الْخَمْسِ فَإِنَّ  اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ إِذَا كَانَ یَوْمُ الْقِیَامَةِ یَدْعُو الْعَبْدَ  فَأَوَّلُ شَیْ‏ءٍ یَسْأَلُ عَنْهُ الصَّلَاةُ فَإِنْ جَاءَ بِهَا  تَامَّةً وَ إِلَّا زُخَّ بِهِ فِی النَّارِ .[37]   پیامبر اکرم (ص) فرمودند :از نمازهای پنجگانه محافظت کنید .فردای قیامت  خداوند بنده را می خواند و اولین چیزی که از او می پرسد نماز است. اگر آن  را به طور کامل انجام داده (وارد بهشت انجام میشود ) وگرنه در آتش جهنم  پرتاب می شود».

علت این که اول از نماز پرسیده میشود و قبولی آن  باعث قبولی بقیه اعمال میشود  این است که  نمازی را که با رعایت  شرایط و  آداب آن خوانده شود زمینه عمل به بقیه فروعات دینی را هم به وجود می آورد.  آیا کسی که با اعتقاد کامل و راسخ در هر شبانه روز ده بار می گوید خدایا  مرا به راه راست که همان را انبیاء و صدیقین و شهدا و صالحین است هدایت کن [38].  می تواندفروعات دیگر دینی را رعایت نکند از این رو کسی که نماز را محافظت  نکند و ضایع نماید زمینه ضایع کردن دیگر فروعات دینی را هم ایجاد کرده است.

پیامبر اکرم فرمودند : « لَا یَزَالُ الشَّیْطَانُ یَرْعَبُ مِنْ بَنِی آدَمَ مَا حَافَظَ عَلَى  الصَّلَوَاتِ الْخَمْسِ فَإِذَا ضَیَّعَهُنَّ تَجَرَّأَ عَلَیْهِ وَ  أَوْقَعَهُ فِی الْعَظَائِم[39]  شیطان پیوسته از انسان در هراس است تا زمانی که از نمازهای پنجگانه محافظت  کند اما زمانی که نمازها را ضایه کرد او را در گناه بزرگ گرفتار می کند.  َحضرت علی ع می فرماید : اعْلَمْ أَنَّ كُلَّ شَیْ‏ءٍ مِنْ عَمَلِكَ تَبَعٌ لِصَلَاتِكَ فَمَنْ ضَیَّعَ الصَّلَاةَ فَإِنَّهُ لِغَیْرِهَا أَضْیَعُ [40]بدان که تمام اعمال تو تابع نماز توست هر کس که نماز را ضایع نماز بقیه اعمال را ضایع تر می کند.

8. وسیله پرورش، فضائل اخلاقی و تكامل معنوى
نماز  وسیله پرورش، فضائل اخلاق و تكامل معنوى انسان است، چرا كه انسان را از  جهان محدود ماده و چهار دیوار عالم طبیعت بیرون مى‏برد، به ملكوت آسمانها  دعوت مى‏كند، و با فرشتگان همصدا و همراز مى‏سازد، خود را بدون نیاز به هیچ  واسطه در برابر خدا مى‏بیند و با او به گفتگو برمى‏خیزد. تكرار این عمل در  شبانه روز آنهم با تكیه روى صفات خدا، رحمانیت و رحیمیت و عظمت او مخصوصا  با كمك گرفتن از سوره‏هاى مختلف قرآن بعد از حمد كه بهترین دعوت كننده به  سوى نیكیها و پاكیها است اثر قابل ملاحظه‏اى در پرورش فضائل اخلاقى در وجود  انسان دارد.لذا در حدیثى از امیر مؤمنان على ع مى‏خوانیم كه در فلسفه نماز  فرمود: الصَّلَاةُ قُرْبَانُ كُلِّ تَقِی‏ ..[41] " نماز وسیله تقرب هر پرهیزكارى به خدا است". [42]

راز تعبیر از نماز به ایمان، درقرآن (ما كانَ اللَّهُ لِیُضیعَ إیمانَكُم‏)[43]  این است كه نماز مهم‌ترین مظهر ایمان است، از این‌رو اول چیزی كه بعد از  مرگ انسان درباره آن بازخواست می‌شود نماز است و ردّ یا قبول آن ملاك  پذیرفته‏شدن یا عدم‏پذیرش سایر اعمال است.[44]  این بدان معنا نیست كه نماز در مقابل سایر اعمال است، بلكه برای آن است كه  نماز ریشه همه فضایل و برطرف‌كننده بسیاری از رذایل اخلاقی است: (إنّ الصلوة تنهی عن الفحشاء والمنكر)[45] *

9.نماز به سائر اعمال ارزش و روح مى ‏دهد
نماز  به سائر اعمال انسان ارزش و روح مى‏دهد- چرا كه نماز روح اخلاص را زنده مى  ‏كند، زیرا نماز مجموعه‏اى است از نیت خالص و گفتار پاك و اعمال خالصانه،  تكرار این مجموع در شبانه روز بذر سایر اعمال نیك را در جان انسان مى‏پاشد و  روح اخلاص را تقویت مى‏ كند. لذا در حدیث معروفى مى‏خوانیم كه امیر مؤمنان  على ع در وصایاى خود بعد از آن كه فرق مباركش با شمشیر ابن ملجم جنایتكار  شكافته شد فرمود: اللَّهَ اللَّهَ فِی الصَّلَاةِ فَإِنَّهَا عَمُودُ دِینِكُم‏[46]   " خدا را خدا را در باره نماز، چرا كه ستون دین شما است". مى‏ دانیم  هنگامى كه عمود خیمه در هم بشكند یا سقوط كند هر قدر طنابها و میخهاى اطراف  محكم باشد اثرى ندارد، همچنین هنگامى كه ارتباط بندگان با خدا از طریق  نماز از میان برود اعمال دیگر اثر خود را از دست خواهد داد.

در حدیثى از امام صادق(ع) مى‏ خوانیم: وَ  قَالَ الصَّادِقُ ع أَوَّلُ مَا یُحَاسَبُ بِهِ الْعَبْدُ عَلَى  الصَّلَاةِ فَإِذَا قُبِلَتْ قُبِلَ مِنْهُ سَائِرُ عَمَلِهِ وَ إِذَا  رُدَّتْ عَلَیْهِ رُدَّ عَلَیْهِ سَائِرُعَمَلِهِ [47]  " نخستین چیزى كه در قیامت از بندگان حساب مى‏شود نماز است اگر مقبول  افتاد سائر اعمالشان قبول مى‏شود، و اگر مردود شد سائر اعمال نیز مردود  مى‏شود"! شاید دلیل این سخن آن باشد كه نماز رمز ارتباط خلق و خالق است،  اگر به طور صحیح انجام گردد قصد قربت و اخلاص كه وسیله قبولى سائر اعمال  است در او زنده مى‏شود، و گرنه بقیه اعمال او مشوب و آلوده مى‏گردد و از  درجه اعتبارساقط مى‏شود.[48]

10.نمازدعوت کننده به پاک سازی
نماز  قطع نظر از محتواى خودش با توجه به شرائط صحت دعوت به پاكسازى زندگى  مى‏كند، چرا كه مى‏دانیم مكان نمازگزار، لباس نمازگزار، فرشى كه بر آن نماز  مى‏خواند، آبى كه با آن وضو مى‏گیرد و غسل مى‏كند، محلى كه در آن غسل و  وضو انجام مى‏شود باید از هر گونه غصب و تجاوز به حقوق دیگران پاك باشد كسى  كه آلوده به تجاوز و ظلم، ربا، غصب، كم‏فروشى، رشوه خوارى و كسب اموال  حرام باشد چگونه مى‏تواند مقدمات نماز را فراهم سازد؟ بنا بر این تكرار  نماز در پنج نوبت در شبانه روز خود دعوتى است به رعایت حقوق دیگران.[49]

11.تقویت کننده روح انضباط
نماز  روح انضباط را در انسان تقویت مى‏كند، چرا كه دقیقا باید در اوقات معینى  انجام گیرد كه تاخیر و تقدیم آن هر دو موجب بطلان نماز، است همچنین آداب و  احكام دیگر در مورد نیت و قیام و قعود و ركوع و سجود و مانند آن كه رعایت  آنها، پذیرش انضباط را در برنامه‏هاى زندگى كاملا آسان مى‏ سازد. همه اینها  فوائدى است كه در نماز، قطع نظر از مساله جماعت وجود دارد و اگر ویژگى  جماعت را بر آن بیفزائیم- كه روح نماز همان جماعت است- بركات بى شمار دیگرى  دارد كه اینجا جاى شرح آن نیست، بعلاوه كم و بیش همه از آن آگاهیم.[50]

12.نماز و حشر با فرشتگان
در ذیل آیه كریمه (الْحَمْدُ  لِلَّهِ فاطِرِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ جاعِلِ الْمَلائِكَةِ رُسُلاً  أُولی‏ أَجْنِحَةٍ مَثْنى‏ وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ یَزیدُ فِی الْخَلْقِ ما  یَشاءُ إِنَّ اللَّهَ عَلى‏ كُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدیرٌ. ستایش مخصوص  خداوندى است آفریننده آسمانها و زمین، كه فرشتگان را رسولانى قرار داد  داراى بالهاى دوگانه و سه‏گانه و چهارگانه، او هر چه بخواهد در آفرینش  مى‏افزاید، و او بر هر چیزى تواناست! )[51] آمده است كه جعفر طیّار (سلام‏الله‌علیه) وقتی دو دستش را در راه خدا داد، خدای سبحان به او دو بال مرحمت كرده كه: «یَطیر بِهِما فى الجنّة»[52]وی  با آن دو بال به همراه فرشتگان در بهشت، مشغول پرواز است. فضیلت حشر با  فرشتگان، كه هیچ لذتی بالاتر از آن نیست، در روایات برای بنده صالح خدا،  حضرت ابوالفضل العباس نیز گفته شده [53] و اینگونه پاداشهای غیبی، ظهور راز عبادت و اطاعت و بروز روح بندگی است.

امام باقر (علیه‏السلام) می‏فرماید: « َ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع مَا مِنْ عَبْدٍ مِنْ شِیعَتِنَا یَقُومُ إِلَى  الصَّلَاةِ إِلَّا اكْتَنَفَتْهُ بِعَدَدِ مَنْ خَالَفَهُ مَلَائِكَةٌ  یُصَلُّونَ خَلْفَهُ وَ یَدْعُونَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ حَتَّى  یَفْرُغَ مِنْ صَلَاتِهِ »[54]هیچ  بنده‏ای از شیعیان ما به نماز نمی‏ایستد جز آنكه به تعداد مخالفان او  فرشتگانْ وی را در بر می‏گیرند و پشت سر او نماز می‏گزارند و برای او دعا  می‏كنند تا از نماز فراغت یابد. انسان می‏تواند امام فرشتگان باشد. قرآن هم  تشویق می‏كند كه شما آن قدر می‏توانید رشد كنید كه بگویید: (واجْعلنا للمتّقین إماماً)[55] خدایا، ما را به جایی برسان كه اهل تقوی به ما اقتدا كنند. آنان تابع ما باشند و ما آنان را رهبری كنیم.[56]

امام بقر فرمودند: « لِلْمُصَلِّی ثَلَاثُ خِصَالٍ إِذَا هُوَ قَامَ فِی صَلَاتِهِ حَفَّتْ  بِهِ الْمَلَائِكَةُ مِنْ قَدَمَیْهِ إِلَى أَعْنَانِ السَّمَاءِ وَ  یَتَنَاثَرُ الْبِرُّ عَلَیْهِ مِنْ أَعْنَانِ السَّمَاءِ إِلَى مَفْرِقِ  رَأْسِهِ وَ مَلَكٌ مُوَكَّلٌ بِهِ یُنَادِی لَوْ یَعْلَمُ الْمُصَلِّی  مَنْ یُنَاجِی مَا انْفَتَلَ[57]».   نمازگزار سه خصلت دارد: خصلت اول: إِذَا هُوَ قَامَ فِی صَلَاتِهِ حَفَّتْ بِهِ الْمَلَائِكَةُ مِنْ قَدَمَیْهِ إِلَى أَعْنَانِ السَّمَاءِ».  وقتی نمازگزار به نماز ایستاد، فرشتگان از آنجا تا دورنمای آسمان او را در  بر می‏گیرند و او در میان صفوف فرشتگان است. « این چه عبادتی است كه همه  فرشتگان مأمور حفظ انسانند تا وسوسه‏ها، شیطان، وهْم و خیال از هیچ راهی  نتواند نمازگزار را به خود متوجه كند؟ اگر نمازگزار با حضور قلب، متوجه  نماز شود، در حصار امن فرشتگان قرار می‏گیرد.

گاهی نمازی خوانده  می‏شود، ولی وقتی تمام شد، صورتش سیاه است و به نمازگزار می‏گوید: «تو مرا  ضایع كردی خدا تو را ضایع كند». و گاهی صورتش سفید و روشن است و می‏گوید:  «تو مرا حفظ كردی خدا تو را حفظ كند»[58] شیطان در كمین نماز، روزه و كارهای خیر است، در كنار خیر می‏نشیند و وسوسه می‏كند. خودش گفته: (لَأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِراطَكَ الْمُسْتَقیمَ )[59]  من در كمین راه راست تو می‏نشینم، كمین می‏كنم و نمی‏گذارم عبور كنند.  مركز فساد و گناه، كمینگاه شیطان است. در نماز وسوسه می‏كند، یك وقت انسان  متوجّه می‏شود كه نمازش تمام شده و می‏گوید «السّلام علیكم ورحمة الله  وبركاته»!

خصلت دوم اینكه: « یَتَنَاثَرُ الْبِرُّ عَلَیْهِ مِنْ أَعْنَانِ السَّمَاءِ إِلَى مَفْرِقِ رَأْسِهِ»   خیرات از چهره‏های آسمان پیوسته بر سر نمازگزاران فرود می‏آید تا نمازش را  به پایان برساند. خیر چیست؟ ما چه چیز را خیر می‏دانیم؟ بعضی عمرها با  بركت است. دوست خوب، استاد خوب، شاگرد خوب، فرزند صالح و داشتن اخلاص،  خیرات و وسیله رساندن انسان به خیر نهایی است. تمام آنچه ذكر شد در سایه  نماز تحصیل می‏شود و نمازگزار به مَدد این عبادت، مستحق نزول خیرات و  خوبیها می‏گردد.

خصلت سوم اینكه: « مَلَكٌ مُوَكَّلٌ بِهِ یُنَادِی لَوْ یَعْلَمُ الْمُصَلِّی مَنْ یُنَاجِی مَا انْفَتَلَ » خدای سبحان فرشته‏ای را وكیل كرده تا به نمازگزار بگوید: تو اگر بدانی با چه كسی مناجات می‏كنی، دست از نماز بر نمی‏داری [60] حضرت علی فرمودند : «مَنْ  صَلَّى بِأَذَانٍ وَ إِقَامَةٍ صَلَّى خَلْفَهُ صَفَّانِ مِنَ  الْمَلَائِكَةِ لَا یُرَى طَرَفَاهُمَا وَ مَنْ صَلَّى بِإِقَامَةٍ صَلَّى  خَلْفَهُ مَلَكٌ »[61]  هر کس برای نماز اذان و اقامه بگوید دو صف طولانی از ملائکه محدوده آن  مشخص نیست  پشت سر او نماز می خوانند و اگر به اقامه اکتفا کند یک ملک به  او اقتدا می کند

13. تاثیرنماز در قدرت روح
خداوند به پیامبر می فرماید : وَ  لَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّكَ یَضیقُ صَدْرُكَ بِما یَقُولُونَ فَسَبِّحْ  بِحَمْدِ رَبِّكَ وَ كُنْ مِنَ السَّاجِدینَ وَ اعْبُدْ رَبَّكَ حَتَّى  یَأْتِیَكَ الْیَقینُ»[62]  «ما مى‏دانیم سینه‏ات از آنچه آنها مى‏گویند تنگ مى‏شود (و تو را سخت  ناراحت مى‏كنند)(براى دفع ناراحتى آنان) پروردگارت را تسبیح و حمد گو! و از  سجده كنندگان باش!و پروردگارت را عبادت كن تا یقین [مرگ‏] تو فرا رسد» ای  پیامبر روح لطیف تو و قلب حساست، نمى‏تواند اینهمه بدگویى و سخنان كفر وشرك  آمیز را تحمل كند و به همین دلیل ناراحت مى‏ شوى ولى ناراحت مباش براى  زدودن آثار سخنان زشت و ناهنجارشان" به تسبیح پروردگارت بپرداز و در برابر  ذات پاكش سجده كن" (فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَ كُنْ مِنَ السَّاجِدِینَ)!  چرا كه این تسبیح خداوند اولا اثرات بد گفتار آنها را از دلهاى مشتاقان  اللَّه مى‏زداید، و از آن گذشته به تو نیرو و توان مى‏بخشد، نور و صفا  مى‏دهد، روشنایى و جلا مى‏آفریند، پیوندت را با خدا محكم مى‏كند، اراده‏ات  را نیرومند مى‏سازد، و به تو قدرت تحمل بیشتر و جهاد پى‏گیرتر و قدم را  سختر مى‏ بخشد.

لذا در روایات از ابن عباس مى‏خوانیم: و كان رسول الله صلى الله علیه و آله إذا حزنه أمر فرغ الى الصلوة [63]  هنگامى كه پیامبر (ص) غمگین مى‏شد به نماز برمى‏خاست و"آثاراین حزن و  اندوه را در نماز از دل مى‏شست" و سرانجام آخرین دستور را در این زمینه به  او مى‏دهد كه دست از عبادت پروردگارت در تمام عمر بر مدار" و همواره او را  بندگى كن تا یقین فرا رسد" «وَ اعْبُدْ رَبَّكَ حَتَّى یَأْتِیَكَ الْیَقِینُ» در جای دیگرنیز برای تقویت روحیه پیامبر ص و تسلى خاطر او دستور راز و نیاز با خدا و نماز و تسبیح را مى‏دهد «فَاصْبِرْ  عَلى‏ ما یَقُولُونَ وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ  الشَّمْسِ وَ قَبْلَ غُرُوبِها وَ مِنْ آناءِ اللَّیْلِ فَسَبِّحْ وَ  أَطْرافَ النَّهارِ لَعَلَّكَ تَرْضى‏»[64]

قبل  از طلوع آفتاب و پیش از غروب آن، همچنین در اثناء شب و اطراف روز تسبیح و  حمد پروردگارت را بجا آور تا راضى و خشنود شوى" پس در برابر آنچه (مشرکان )  مى‏گویند، صبر كن! و پیش از طلوع آفتاب، و قبل از غروب آن تسبیح و حمد  پروردگارت را بجا آور و همچنین (برخى) از ساعات شب و اطراف روز (پروردگارت  را) تسبیح گوى باشد كه (از الطاف الهى) خشنود شوى! (و قلب تو در برابر  سخنان دردآور آنها ناراحت نشود ).

در زندگى انسان همیشه مشكلاتى  بوده و هست و این طبیعت زندگى دنیا است، و هر قدر انسان بزرگتر باشد این  مشكلات بزرگتر است، و از این رو مى‏توان به عظمت مشكلاتى كه پیامبر در آن  دعوت بزرگش با آن روبرو بود پى برد. ولى مى‏بینیم خداوند به پیامبرش دستور  مى‏دهد كه براى كسب نیرو و سعه صدر بیشتر در برابر انبوه این مشكلات، به  تسبیح پروردگار و نیایش و سجده بر آستانش روى آورد، این نشان مى‏دهد كه  عبادت اثر عمیقى در تقویت روح و ایمان و اراده آدمى دارد. از روایات مختلف  نیز استفاده مى‏شود كه پیشوایان بزرگ هنگامى كه با بحرانها و مشكلات عظیم  روبرو مى‏شدند به در خانه خدا مى‏رفتند و در پرتو عبادتش آرامش و نیرو  مى‏یافتند[65]    

14.علت این همه سختگیری  چیست ؟
ممكن است كسانى تصور كنند كه این همه اصرار و تاكید در باره نمازحتی در سخت ترین شریط (مانند جنگ و نبرد )[66] یك نوع سختگیرى بیش از حد محسوب مى‏شود علت این همه سختگیری چیست ؟

الف. نماز عامل تقویت روحیه ‏هاست
 معمولا  انسان در این حالات سخت  بیش از هر چیز نیاز به تقویت روحیه دارد و اگر  ترس و وحشت و ضعف روحیه بر او غلبه كند شكست او تقریبا قطعى خواهد بود، چه  عملى بهتر از نماز و پیوند با خدایى كه فرمانش در تمام جهان هستى نافذ است و  همه چیز در برابر اراده او سهل و آسان است، مى‏تواند روحیه سربازان مجاهد  یا كسانى كه مواجه با خطرى شده‏اند را تقویت كند!

گذشته از این  شواهد فراوانى در مجاهدات مسلمین صدر اول دیده مى‏شود، در اخبار مربوط به  جنگ چهارم مسلمانان با صهیونیست‏ها كه در رمضان سال 1393ق روى داد  مى‏خوانیم كه توجه سربازان اسلام به نماز و مبانى اسلام اثر فوق العاده‏اى  در تقویت روحى آنها و پیروزى بر دشمن داشت. به هر حال اهمیت و تاثیر نماز،  بیش از آن است كه در این مختصر بگنجد، بى شك نماز اگر با همه آداب بخصوص با  حضور قلب كه روح آن است انجام شود، تاثیر فوق العاده مثبتى در فرد و جامعه  دارد، و مى‏تواند بسیارى از مشكلات را حل كند، و جامعه را از بسیارى از  مفاسد برهاند و در حوادث سخت و پیچیده، یار و یاور انسان باشد. [67]

ب- نماز باعث میشود نام ویاد پیامبر(ص) از بین نرود
هشام  بن حكم،می گوید  : راجع به علّت وجوب نماز از امام صادق  سؤال كردم : با  این كه این عبادت مردم را از بر آوردن نیازمندیهایشان مشغول نموده و  بدنهایشان را به رنج مى‏اندازد چرا حق تعالى نمازرا بر آنها واجب كرده است ؟

حضرت فرمودند: در آن اسرار و عللى است و توضیح آن این است كه:
اگر  مردم به حال خود رها شوند و هیچ تنبیه وتذکری از ناحیه نبى اكرم متوجه  ایشان نمى‏شد و كتاب خدا صرفا در دستشان باقى مى‏ماند حالشان همچون حال  مردمان اوّل مى‏گشت زیرا آنها اگر چه دین را گرفتند و كتابها را وضع و جعل  كرده و مردمانى را هم به كیش و آیین خود فرا خوانده و احیانا با آنها به  مقاتله نیز پرداختند ولى پس از رفتن از این دنیا اسمشان از یادها رفته و  امرشان  كهنه گردید گویا اصلا ایشان در این دنیا نبوده‏اند و خداوند تبارك و  تعالى اراده كرد دین و آیین  محمّد فراموش نشود و بدین جهت بر امتش نماز  را فرض و واجب کرد، در این نماز هر روزه مردم پنج بار با صداى بلند اسم  نامى پیامبر را برده و با انجام افعال نماز خدا را عبادت كرده و او را یاد  مى‏نمایند و بدین ترتیب از آن حضرت غافل نشده و فراموشش نمى‏كنند و در  نتیجه ذكرش مندرس و كهنه نمى‏گردد.[68]

ج – عبودیت ارمغان نماز
.حضرت ابا الحسن على بن موسى الرّضا  فرمودند: علّت و سرّ واجب شدن نماز اموری است :
الف - اقرار به ربوبیّت خداوند عزّ و جل و نفی مثل و مانند و همتا از او
ب- ایستادن در مقابل خداوند  با حالتى خوار و نیازمندانه.
ج - خضوع و اعتراف به گناه و در خواست عفو از آنها.
د - گذاردن صورت در هر روز پنج بار روى خاك به خاطر تعظیم و بزرگداشت حقّ عزّ و جل.
ه-  (نماز عامل )یاد خدا  و فراموش نكردن اوست .
و –(نماز باعث ) خاشع و خاضع شدن  در مقابل خداونداست .
ز-  راغب و طالب بودن در زیادى دین و دنیا
ح – (نماز باعث )انزجار از غیر خدا میشود
ط-   مداومت بر یاد  خدا عزّ و جل در شب و روز تا بنده سیّد و سرور و مدبّر و  خالق خود را فراموش نكند زیرا فراموش کردن خداوند باعث طغیان انسان میشود   و   یاد خدا باعث میشود  كه بنده گناه مرتکب نشود و از انواع فساد كناره  بگیرد[69]

 آثار اخروی
نماز توشه انسان برای آخرت
وَ  أَقیمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ وَ ما تُقَدِّمُوا لِأَنْفُسِكُمْ  مِنْ خَیْرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بِما تَعْمَلُونَ  بَصیرٌ [70]  و نماز را برپا دارید و زكات را ادا كنید و هر كار خیرى را براى خود از  پیش مى‏فرستید، آن را نزد خدا (در سراى دیگر) خواهید یافت خداوند به اعمال  شما بیناست. ابو بصیر كه از شاگردان معروف امام باقر و امام صادق  (علیهماالسلام) است نقل می‏كند: « وقتی بنده مؤمن از دنیا رفت، شش صورت  نورانی به همراه او وارد برزخ و قبر می‏شوند، این شش صورت او را از آسیبها  از شش جهت محافظت می‏كنند، آن كس كه طرف راست این بنده مؤمن قرار گرفته در  معرفی خود می‏گوید: من نمازم.»[71]

نماز برترین مكتب عالى تربیت است
وَ أَتَى رَجُلٌ رَسُولَ اللَّهِ ص فَقَالَ ادْعُ اللَّهَ أَنْ یُدْخِلَنِی الْجَنَّةَ فَقَالَ لَهُ أَعِنِّی بِكَثْرَةِ السُّجُودِ [72]؛  مردی خدمت پیامبر رسید و عرض کرد از خداوند بخواه که مرا وارد بهشت کند  حضرت فرمود (اگر بهشت می خواهی ) با زیاد سجده کردن برای خداوند مرا یاری  کن.  سُئِلَ  النَّبِیُّ ص عَنِ الصَّلَاة..... زَادُ الْمُؤْمِنِ مِنَ الدُّنْیَا  لِلْآخِرَةِ وَ شَفِیعٌ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ مَلَكِ الْمَوْتِ وَ أُنْسٌ فِی  قَبْرِهِ وَ فِرَاشٌ تَحْتَ جَنْبِهِ وَ جَوَابٌ لِمُنْكَرٍ وَ نَكِیرٍ وَ  تَكُونُ صَلَاةُ الْعَبْدِ عِنْدَ الْمَحْشَرِ تَاجاً عَلَى رَأْسِهِ وَ  نُوراً عَلَى وَجْهِهِ وَ لِبَاساً عَلَى بَدَنِهِ وَ سِتْراً بَیْنَهُ وَ  بَیْنَ النَّارِ وَ حُجَّةً بَیْنَهُ وَ بَیْنَ الرَّبِّ جَلَّ جَلَالُهُ  وَ نَجَاةً لِبَدَنِهِ مِنَ النَّارِ وَ جَوَازاً عَلَى الصِّرَاطِ وَ  مِفْتَاحاً لِلْجَنَّةِ وَ مُهُوراً لِلْحُورِ الْعِینِ وَ ثَمَناً  لِلْجَنَّةِ ..[73]

از پیامبر راجع به نماز پرسیده شد ؟

حضرت  فرمود : 1. نماز توشه مومن از دنیا برای آخرت است    2.شفیع میان او و ملک  الموت است    3.انس مومن در قبرش   4.فرشی زیر پهلوی او  
5. جواب نکیر و منکر  6.تاجی بر سر مومن در صحرای محشر   7.نوری در صورتش   8.لباس و پوششی بر بدنش   9.حجابی بین او و آتش دوزخ
10.حجتی  میان او و خدا   11. نجات بدن او از آتش   12.جواز عبور او از پل صراط    13.کلید بهشت   14. مهریه زنان بهشتی   15.بهای بهشت است.

پی نوشت ها

[35] .مدثر /42-43
[36] - سوره مدثر /43-46 ،تسنیم ج 11 صفحه 477و478
[37] . مستدرك‏الوسائل ج 3 ص 28؛ باب تحریم إضاعة الصلاة..
[38]  . وَ مَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَ الرَّسُولَ فَأُولئِكَ مَعَ الَّذینَ  أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقینَ وَ  الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحینَ وَ حَسُنَ أُولئِكَ رَفیقاً ( نساء 69)31. و  كسى كه خدا و پیامبر را اطاعت كند، (در روز رستاخیز،) همنشین كسانى خواهد  بود كه خدا، نعمت خود را بر آنان تمام كرده از پیامبران و صدّیقان و شهدا و  صالحان و آنها رفیقهاى خوبى هستند!)
[39] . بحار الانوار ج 29 ص 202
[40] . نهج البلاغه نامه 27
[41] . نهج‏البلاغة کلمات قصار 136
[42] . تفسیر نمونه ج 16 ص 291و 292
[43] .بقره :143
[44] - الكافی، ج 3، ص 268
[45] - سوره عنكبوت، آیه 45
* تسنیم ج 7ص 350-351با تلخیص
[46] . نهج‏البلاغة نامه 47
[47] . من‏لایحضره‏الفقیه ج 1 ص 208 ،باب فضل الصلاة
[48] . تفسیر نومنه ج 16 ص 292
[49] . تفسیر نمونه ج 16 ص 293
[50] . تفسیر نمونه ج 16 ص 294
[51]. سوره فاطر، آیه 1.
[52] - كافی، ج 1، ص 450؛ تفسیر نورالثقلین، ج 4، ص 345
[53] - بحار، ج 22، ص 274.
[54] - كافی، ج 8، ص 365؛ من لا یحضر، ج 1، ص 209.
[55] - سوره فرقان، آیه 74
[56] - حکمت عبادات ،آیت الله جوادی ص 104
[57] - من‏لایحضره‏الفقیه  ، مرحوم صدوق  ج1  ص210    باب فضل الصلاة ح 636
[58] - همان ص 209ح 627
[59] - اعراف آیه 16
[60] - حکمت عبادات آیت الله جوادی ص 104و 105
[61] .الفقیه ج 1 ص287باب الاذان و الاقامه و ثواب الموذنین
[62] . حجر/97-99
[63] . تفسیر نور الثقلین ج 3 ص 37
[64] . طه آیه 130
[65] . تفسیر نمونه ج 11ص 142-146 با تلخیص
[66]  . فَإِنْ خِفْتُمْ فَرِجالاً أَوْ رُكْباناً فَإِذا أَمِنْتُمْ  فَاذْكُرُوا اللَّهَ كَما عَلَّمَكُمْ ما لَمْ تَكُونُوا تَعْلَمُون‏. و  اگر (به خاطر جنگ، یا خطر دیگرى) بترسید، (نماز را) در حال پیاده یا سواره  انجام دهید! اما هنگامى كه امنیت خود را بازیافتید، خدا را یاد كنید! [نماز  را به صورت معمولى بخوانید!] همان‏گونه كه خداوند، چیزهایى را كه  نمى‏دانستید، به شما تعلیم داد.
[67] - تفسیر نمونه ج 2 ص 209و210
[68] - علل الشرائع، شیخ صدوق ره -ترجمه ذهنى تهرانى با کمی تغییرات ،انتشارات مومنین چاپ ششم سال 1385 ج‏2، ص: 49ح 1
[69] - علل الشرائع، شیخ صدوق ره -ترجمه ذهنى تهرانى با تغییرات ،انتشارات مومنین چاپ ششم سال 1385 ج‏2، ص: 49و 50 ح 2
[70] - سوره بقره آیه 110
[71]  - عن أبی بصیر عن أحدهما ع قال إذا مات العبد المؤمن دخل معه فی قبره ستة  صور فیهن صورة هی أحسنهن وجها و أبهاهن هیئة و أطیبهن ریحا و أنظفهن صورة  قال فیقف صورة عن یمینه و أخرى عن یساره و أخرى بین یدیه و أخرى خلفه و  أخرى عند رجلیه و یقف التی هی أحسنهن فوق رأسه فإن أتى عن یمینه منعته التی  عن یمینه ثم كذلك إلى أن یؤتى من الجهات الست قال فتقول أحسنهن صورة من  أنتم جزاكم الله عنی خیرا فتقول التی عن یمین العبد أنا الصلاة ...  «المحاسن   احمد بن محمد بن خالد برقی  ج1  ص 288  ، باب الشرائع .ح 432»
[72] . الفقیه  ج1 ص 210
[73] . مستدرک الوسائل ج 3 ص 76 باب 29

استاد دیانت

این مطلب را به اشتراک بگذارید :