■ اهل¬بیت علیهم السلام چگونه نماز میخواندند؟
پاسخ:
روایاتی که در آنها نماز اهل بیت علیهم السلام توصیف شده است فراوان است. برای نمونه یکی از آنها را که دربارۀ چگونگی نماز امام صادق علیه السلام است، بیان میکنیم.
حماد پسر عیسى که از یاران نزدیک امام صادق علیه السلام است میگوید: روزى امام صادق علیه السلام به من فرمود: می¬توانى خوب نماز بخوانى. عرض كردم: آقای من! من كتاب نماز حریز را حفظ كردهام. فرمود: مشکلی نیست. بلند شو و نماز بخوان.
حماد میگوید: رو به قبله ایستادم و تكبیره¬الاحرام گفتم و ركوع و سجود و... حضرت فرمود: حماد خوب نماز نمیخوانى و چقدر زشت است كه کسی به شصت سالگی برسد؛ ولی [هنوز] یك نماز كامل و تمام ادا نکند. حماد میگوید: شرمنده شدم و عرض كردم: قربانت گردم نماز را به من بیاموز.
امام صادق علیه السلام تمامقد رو به قبله ایستاد و دو دست را تا ران پایین انداخت؛ طوری که انگشتانش به هم چسبیده بود و دو پایش را به هم نزدیك كرد تا فاصلۀ بین آنها به اندازۀ سه انگشت باز شد و نوک همۀ انگشتان پایش دقیقا رو به قبله بود. بعد با حالتی خاشعانه گفت: اللَّه اكبر. سپس سورۀ حمد و سورۀ توحید را به آرامی خواند و به اندازۀ یک نفس کشیدن مکث كرد بعد در همان حالت ایستاده گفت: اللَّه اكبر.
پس از آن به ركوع رفت و دو كف دست خود را درحالیکه كه انگشتانش باز بود از دو سر زانو پر كرد و زانو را عقب داد تا پشت او تخت شد؛ طوری که اگر قطرۀ آبى یا روغنى بر آن می¬چكید، نمی¬لغزید؛ از بس که پشتش تخت بود و گردنش را كشید و چشم¬ها فرو خوابانید و سه بار به آرامى گفت: سبحان اللَّه ربى العظیم و بحمده و بلند شد.
وقتی ایستاد گفت: سمع اللَّه لمن حمده و در همان حالت ایستاده تكبیر گفت و دو دست را تا برابر صورتش بلند كرد و به سجده رفت و دو كف دستش را درحالیکه انگشتانش به هم چسبیده بود کنار صورتش بر زمین گذاشت و سه بار گفت: سبحان ربى الاعلى و بحمده و چیزى از اعضاى بدن را بر هم نگذاشت و بر هشت عضو سجده كرد: پیشانى، دو كف دست، دو سر زانو و دو سر انگشت بزرگ پاها كه این هفت تا واجب است و سر بینى را هم بر زمین نهاد و این کار مستحب است و إرغام نام دارد. سپس سر از سجده برداشت و نشست و گفت: اللَّه اكبر و بر طرف چپ نشست و روى پاى راستش را بر پشت پاى چپش گذاشت و گفت: أستغفر اللّه ربى و اتوب الیه و در همان وضعیت نشسته دوباره تكبیر گفت و به سجدۀ دوم رفت و دوباره همان چیزهایی را گفت که در سجدۀ اول گفته بود.
در هنگام ركوع و سجود هیچ یک از اعضای بدنش از هم كمك نگرفتند و دست¬ها را از زیر بدنش بیرون داده بود مانند پَر و آرنجهایش را بر زمین نگذاشته بود. به همین روش دو ركعت نماز خواند و فرمود: "اى حماد چنین نماز بخوان و رو بر نگردان و با دست و انگشت بازى مكن و به سوى راست و چپ و پیش روی خود آب دهن نینداز".
نکته: باید به یاد داشت آنچه بیان شد آدابی است که مردها باید در نماز رعایت کنند وگرنه آداب نماز زنان در برخی موارد، متفاوت است.
■ اگر کسی نداند چقدر نماز قضا دارد باید چطور نمازهایش را قضا کند؟
اگر کسی نمی داند که آیا نماز قضایی بر عهده اش است یا خیر، چون یقین به قضا شدن ندارد، چیزی بر عهده او نبوده و بجا آوردن نماز قضا بر او واجب نیست. (حسینی خامنه ای، سید علی، أجوبة الاستفتاءات (بالفارسیة)، ص 106، س 526 و 527.) پس، بر شما چیزی واجب نیست.ا ...